6/2014 Open Letter

A LETTER TO THE MIZORAM STATE LIBRARIAN

            Ka pu, I hmel a tha em ka hre lo a, I aw erawh a zaidam aw hle tih ka hria a, I hming chauh hi thu maia hria ka nih avangin mi lar tak chu I ni. Mizoram zimzia an sawi thin dik lohna leh Aizawl khawpawn tana Mizoram zauzia a tarlang theiin ka hria. I hmel hmu tur chuan hun leh tha tam tak sen a ngaih avangin lehkha ka lo thawn ta mai che a, i thinur phah em lo ang chu maw! I lo thinur palh a nih pawhin i mize hre hmasa lova lehkha thawn che ka nih tlat avangin a mawh chu ka phur mai ta law’ng. Ka ziak zet na-a, ka thawn tak tak ang em tih erawh ka la hre lo a ni.

            Mizo hnam hi hnam fing, lehkha chhiarzau leh chhiar tam kan ni lo an ti fo a, behchhan leh zirchianna neih a nih loh avangin hriatthiam a har hle a ni. Kaphleia khan fate lehkhabu leisak aia Eitur leh thildang leisak thin chungchang a vei thu a lo aupui tawh a. Khatih laia Mizoram dinhmun a tarlang chiang hle. Tun hunah hian a la dik zel ang em tih erawh hriatthiam a har a, lehkha chhiar tama inchhal ngam erawh kan vang ngawtin ka ring a ni. Lehkhabu lei nan leh Lehkhabu hawh nan eng zata tam nge sum kan sen ang tih hriat pawh a chakawm phah a ni.

           

            (Ka lehkhabu ziah, Tlakawrh (Counselling kaihhruaina) chu State Library in March 2014 chhungin min leisak ve thei dawn a ni tih Telephone hmanga min lo hrilh kha ka lawm hle a. Thlanchhuah zinga tel nih hrim hrim pawh a hlu a, Lehkhabu ziak zawng zawngin i hnena hralh a, kiltin kiltanga mite tana chhiar tura dah hi an chak vek thin tih ka hre si a. Mahse, a rei ta deuh a, lehkhabu dah tur khawpa tam ka nei tawh lo a, Bookroom lama chah let turin hun a awm tawh bawk si lo a. A rem loh thu ka han hriattir a che.)

            Kan khua tih hi chuan thingtlang a ni tih a hriat nghal a, Kan veng an tih hi chuan a khawpui ruih thin. Thingtlang in 800 velah chuan Lehkhabu dawr a awm ngai lo a, khawpui kal chang leh pawl suamtuak nana zawrh bak lei tur a awm ngai lo tih chu mipuiten kan hre theuh awm e.  Chu khua-ah chuan YMA hruaitu zinga pakhat ka ni ve a, YMA te chuan Library dinin, i hnen atangin lehkhabu tam tak kan dawng thin a, kan tangkaipui hle a. YMA tan pawh sum hnar a ni. Lehkhabu leina nei lo ten kan hawh thin a, i zar kan zo thin a ni tih hriaiin kan lawm hle. Lehkhabu tha lo leh hlu lem lo te min pek ngai loh avangin lehkhabu chhiar tur hian YMA Chhang emaw naupang emaw tan hawh kan khap ngai lo a, a duh apiang tana chhiar theih tura kan tlangzarh thin avang pawh hian lehkhabu min pek hlutna (quality) chu a pholang chiang hle. Lehkhabu tha lo nise, khapchin kan nei awm si a.

            Kan khua-ah chuan lehkhachhiar thiam lo chu kutzung thliah tham lek an awm a, mipui mimir hian lehkha kan chhiar thiam vek a. Mahse, mipuite hian lehkha kan chhiar tlem ta lutuk a ni tih an sawi thin, thu mai a nih avangin kan phak ang tawkin kan zir chiang mek a ni. Chutah chuan Kan Library huamchin mihring atang hian mi eng zatin nge lehkha chhiar tura lokal a, lehkhabu engzat nge an hawh thin tih hriat kan tum a. ‘Eng lehkhabute hi nge chhiar hlawh a, tu lehkhabu ziah nge hawh tam a nih’ tih nen. Zirlaiin nge, nula tlangval nge nu leh pa ten lehkhabu hawh thin a, kum khata an lehkhabu lei nge tam ang a, an hawh thin tih te nen kan zawt mek a. Lehkhabu chhiar ngai lo, mimal leh chhungkua ten an chhiar loh chhan emaw TV leh Mobile phone-ah nge kohhran leh khawtlang programme-ah hun an sen tam tih te hriat kan tum a. Hnathawk lova hun an hman dan leh lehkhachhiar nana hun an hman nen lama kan hriat chuan khawtlang dinhmun a lang chiang dawn hle-in kan ring a ni. Kan zawhna siam zawng zawng erawh tarlan vek sen a ni lo.

            Kan khaw dinhmun hian Mizoram pum a huap loh avangin i enkawl hnuaia Library hrang hrang ten hma kan lo sawn lehzual nana  Zawhna (Questionaire) kimchang zawk te siamin, Mizoram hmun hrang hrangah hian min thawndarh leh ta la, Library te hian uluk zawkin hma lo la ta ila, Mizorama ziakmi leh zirmi, thilchik peihte tan hian a tangkai hle ang. Tuna in zawhdan kaldan kalphung hi a that leh that lohna sawi turin in puangzar (Published) chiah si lo a. Zirlai ten zirlaibu chauh an chhiar tawh emaw tih turin nun kaihhruaina tur an chhiar tlem a, thailai ten TV, Internet an khawih tam a, Mobile phone atana sum an sen teuh teuh lai hian hnamzia leh kalphung a tla hniam zel a. Mizo hnam damna tur leh siam thatna tur awmchhun chu zirtirna tha, ziak hmanga zirtirna hi a ni.

            Lehkhabu-ah lo chuan hmuh tur a tlem hle. Lehkhabu tha lei tur hi avang a ni thei a,  mahse i lehkhabu min pekte zingah chuan Lehkhabu tha tak tak hmuh tur a tam hle si a ni. Lehkhabu tha chhiar hlawh lo ai chuan lehkhabu tha lem lo, mipuite chhiar tam theih pawh a hlu em em a. Chuti ang lehkhabu mipui tana pe thei awm chhun chu nangmah i ni a, a thlangtute in ni. Mizoram tana i pawimawhzia leh i hlutzia hi mi tam takin an hre lo a, an hre ngai bawk lo ang. Chuvangin, hlim tak chunga hnathawkin, huaisen takin kal zel la, i hna zahawmna avang hian  mi zahawm i ni a, zahawm lehzualna pawh i hnathawh danah hian a ni si a. Mipui ten kan mamawh a ni tih pawh kan hriat loh lehkhabu hmanga min petu i ni a, kan hnena ngawi rengin thu tam tak i sawi a, min zirtir a, min fuih reng thin a ni tih an hre si lo. Lehkhabu tam tak a awm a, chhuah mek a ni a, a la chhuak zel bawk ang. Chuti ang lehkhabu zawng zawng tufa mahin an lei seng lo a, an lei vek thei hek lo ang. Mahse, nangmah kal tlangin mi zawng zawng hian an chhiar thei lawi si a. Chhiar tur a awm tih hria a, chhiar tum si lo mipuite, vantlang zingah engtia hmalak tur nge tih hi min zawn chhuah sak a, mizo mipuite hi min khalh ngil zel turin ka ngen tak meuh meuh che  ani.

            I zirpui, thiamna leh nihna lama i tlukpui tam tak i thlir chang chuan an hlawh zat te, mipui laka an tlaktlumna leh an hmingthatna te hi a langsar pawh a ni thei a. Chutih lai chuan i hnathawh leh hlutna hi hriat hlawh ve lo niin i ngai thin mai thei a. Vui leh lungawi loh chang i neih pawhin Mizoram mipuite zinga ngawireng a, thu tha leh zirtirna hna i thawh zawng zawng hi Pathian duhdan a ni tih hrereng la, hlim takin hna i thawk thei ang a, Malsawmna tam tak i dawng ngei ang. I hlutna hi keini’n kan sawi a, kan sela danglam chi i nih loh avangin i pangngai reng tur a ni. Dik tak leh huai taka I awmzel chuan Mizoram hian thiamna leh hriatna neiin, a hun taka hman thiamna thuruk kan nei ang a, chu chuan thil tihtheihna min pe dawn si a.