40/2013 A day spent with the Aged

A DAY WITH AGED

Central Ministry of Social Justice and Empowerment bul tum turin tar enkawlna hmun siam tuma ka hmanhlel hle thin kha a ni a. State Social Welfare Board pawmpui hmasa tur hian Day Care for the Aged Project siamin vawi hnih lai Aizawl ka zin ve tawh a. Kan Registered NGO hi min ringtawk lo nge, kan project siamin a hmin lo a, Mizoramah heti ang project hi a la awm ve loh vang zawk tiin engmah lo maiah a chhuak leh thin. Professional NGO din tura tul leh mamawh ka buaipuina tha zawng zawng leh ka insenso te ka ngaihtuah a, beidawng turin vawi thum tha chu ka seng ngam ta lo a ni. 

Story telling with action

Vanneih thlak takin kan khuaah Kum 2014-15 chhunga Mizo Upa Pawl (MUP) hruaitu tur inthlanpui turin kan khaw VCP nen min sawm hlauh mai a. YMA Branch Secretary nih anga ka penchhuah tawp hun a ni tih hrerengin, Ka phur ru hle mai. Kum tawp lam programmee pawimawh tak tak kalsana nileng hun ka hmanpui chhan chu Upa-te hi ka ngaihhlut vang a ni. Nilenga an bula hun hman chu a dangdaiin a nuam veng veng hian ka hria a. 

Ka pa thiante, ka pa chhai hluite, kan zirtirtu hlui pension tawh te, Kan upa min te, ka nu ni te zingah Tlangval awmchhun ka ni a, Kum 80 chuang zinga awm meuh chuan “ I senior tawh” “I upa tawh lutuk” tih te zawng a nep hi ka ti thar khawp mai. Thenkhat chu kaih ngai khawpa chak vak lo an ni a, ni mahsela, MUP member leh thenrual inkawm hlim turin an lo chhuak a. Thil engkim hi a hnukhawi zo vek hian hmu mah ila, Khawvel hi a nih ang anga an hmachhawn ngam avang hian ka ngaisang em em a ni. Harsatna engzata tam nge an tuarchhuah ang a, engti ang harsatna nge an pumpelh ang tih mawlh ka rilru hian a lo ngaihtuah thin nia. An ni zonu, zopa zingah zawng

Chawlhkar hnathawk, ringa kal ṭhin

Chappui rawh zo a, mangkhawh ṭhin

Bawhar lawi ruala  sul haw ṭhin

Khaw awmdan tur a hre thei a

Tlangkamah a innghat ve lo

Ngun takin a dawn a, a hre thei.

Thlai chi thlak leh ṭomir thawh hun

Hmurchhe fuan leh chakai thau hun

Thli chhe tleh leh furṭhal nat hun

Tunlai thalai mahni dinhmun leh theih chin pawh hre lo, mamawh ti tam a, thawhchhuah ti tlem te hian an nunah zirtur kan va ngah em tih hi ka thuhmahruai chu a ni. 

HLIMNA HI KAN PHAK TAWKAH A AWM :             Hlimna hi hla takah a awm lo a, kan hmachhawn dan azir hian kan hlim mai thin hi a lo ni. Mite hlimna leh lawmna awt ngawt lova, kan vela min chenchilhtu a zira hlim mai tur kan ni a. Chumi ti theilo chu an lungngai mai thin hi a lo ni zawk a ni. Beisei sang tak hlen loh hian vui a awl thin khawp a. Mahse, beiseina kalkawng leh thawhrimna thlir hian vui a har thin a zawk fo thin.Thawhrimna leh thasen hahthlak tak thlir ngawt hi a ni lo a, Thawkrim thei tur leh thaseng thei tura an awm avanga lawm an ni zawk thin.

Tunlaia Event organize-a ri bung bung leh hlim hlawp, a hnu leh atana enlet tura Video-a lak, Cable TV lama pek chhuah leh hisap pawh a awm lo. Inlak ropuina tura programme/item siam lah a awm hek lo. An zingah chuan dawhsan a awm lo a, au rinna leh cheimawina hmanrua lah a awm lo a. Bengngawng leh tawngfiah lo, khaw hmufiah hlei theilo te pawhin ngaihven takin programme an hmang a. Ning awm hmelpu ka hmu lo. An zingah khan Mobile phone emaw incheina chhuak thar mit mei reng rengin min ti buai ve pha lo a. Dam taka hun hmang theia an awm avangin an lawm a ni tih a lang chiang em em  ani. A mawi atan programme (oriented) an siam lo a, an mamawhna mil zawka programme (need based) siam a nih avang zawk hian a hlawhtling em em a ni. 

ATTENTION PLEASE :      Kan khuaa Anganwadi Centre lian lem lo takah chuan mi 50 vel lek hi kan kalkhawm reuh a. Dar zat zawt lovin ni tlangsan dan atangin an hre mai a. An hman hmawh lo a, an tawi khawmuang hek lo a, an tlai eih lo. Mahse, tleirawl lai atanga tlai thang leh nghah ngai erawh chu an tar  thleng pawhin nghah an ngai thin tih hi a dikzia ka hmu thei a ni.

Serh leh sang leh MUP pawl hmalakna te an tih zawhah pawn lamah hun hlimawm kan hmang a. Member zawng zawng pawh 122 chauh an ni a, chung zinga 46 te chuan National Old Aged Pension Scheme pawh an la ve thei lo. A la thei awmchhun atanga an thawhkhawm chu an pawl sum neih chhun a ni mai a. La ve thei lo te an itsik lo a, an phut vhhuak hek lo. India ram intluktlanna ram ropuiah hian Sorkar chak tak hian Khawnge Social Security-a a aupui thin chu? India khua leh tui an nih chuan an lak tur a ni lo em ni? Social Welfare Administartion kan zir thin zawng zawng te leh India ram economy ka ngaihtuah a, Mizo Society nuam takah kan cheng a ni tih ka hre bawk a. Tarte hian ngaihsak an va phu em!! A thu mai a ni tawh lo.

Hun hnihna chu ni lum hnuaiah kan hmang a, chu ngawt pawh chu an tan nuamsa a ni tih min hriat chhuahtir a. Thalai tan chuan engmah a ni lo, engmah ni turin malsawmna an dawn te hi an ngaihtuah peih ngai si lo alawm le. An tan erawh zawng hlimna ni ropui a ni a, Malsawmna chhiarsen loh a ni bawk. Ni a chhuaka a tla leh a, zan a lo thlenga khua a var leh thin hi ngaiah neih mai lovin eng vanga ni chhuak hmu thei nge tih an ngaihtuah zawk thin a ni.

NEP LAH LO E :   Baloon inhamsiak tih hi a ho I ti mai thei a. Kum 60 chuangte zinga Baloon hampuar tura thasen ngai leh an theihna en chuan intihsiakna hautak tak a va ni em!! An biang a thaw a, beng nei reng si kha an bengtla tawh lova, an ha lem hi an chhawr tangkai tawk thei tawh lo a ni. An theih tawkin intihsiakna chu an bei a, an hlim khawp mai. Dar vuak, Ball pet leh thildang chu ka sawi tawh lo mai ang a. Heng baka ka ngaihven em em mai chu, Story telling hi a ni. Kan khuaa pa phawk tak mai Pu Dosanga ngei mai kha, mual laiah kan kil a, a duh tawkin hun a hmang a. Mahni hrehawm pawisa lova mi fiam peih thin kha a ni a.

A ni hian mikhual chaw eiah a sawm a, Chaw tam tak chawhtawlh (maihun)ah chhawpin, chi leh anthur tui nen ngawt a chhawp a. I ei zawh vek loh chuan ka ulhbun silai hian ka ka pang che tiin a tin teu mai a. Chu mai duh tawk lovin, a mu awm, a cheng kausaa a tin meuh chuan mikhual chuan a eizo lo ngam si lo. Haw tha hlei thei lo a, an inthlah tih a hriat chuan ‘A puar ve ngawt ang chu’ tiin a sawingam chauh a ni. Vawi khat pawh nipui vanglaiin thlam kawtah hian  bal a theh kual vak a, mikhual ten engtizia nge Bal chu ling lova, a theh mai chhan an zawh chuan “Thil tha tak a sim theih loh thu leh malsawmna-in a vur chhan” a nih thu-in a chhang a. An kal liam vek hnu-a ba theh kual chu a char leh vek peih a. Bal ling lova an theh ve ngei thu a hriat pawhin mak a ti lo. A fiamthu a hahthlak em a, zawm loh chi a ni lo a ti a ni awm e. 

Kan hun tawn leh hmachhawnte hi a lian emaw a ropui emaw pawh nise, thinlung inpawh taka sawichhuah anih hian nunhlui min hriatchhuah tir thin a. Chu chuan lunglenna hlimawmah min hruai thin a ni. Rambuai hun hrehawm leh hun danglam khan kan khawtlang ti ti ava ti tam tak em!! Ziah sen loh literature tha hi a inphumru teuh a, haichhuak thiam tana ro phumruk a ni tih min hriattir leh thin. 

OLD IS GOLD :    Sawifiah theih loh hlutna pai thin chu a tawngtu leh a hmachhawntute hi an ni a. Upat rimchhiatna leh tih kher kherna hi thalaite hian kan hrethiam lo a ni mai thei a. Khawvelah hian Kum 90 damin, I tu leh fate zingah khawsa la. khawvel than chak dan leh hmasawn dan en hian nang ai chuan an tunlai zawk mai lo ang maw? Dil chhut leh thil chik (Curiosity) hi thil hmuhchhuah zawng zawngte hringtu (Mother of Invention) tih a ni thin a. Hmuchhuak ve tur hian I dil chhutin, I chikzui peih lo fo thin a ni lo em ni? Ninawm, khirh khan emaw hmuhsitna I lantir fo thin a nih chuan sim ang che. Khawvel hun khat hmang mah ila, a hmangtu kum inthlauhna en fo thin la, chu chuan hriatthiamna thuk tak a pe ang che.

                Khawvel thil thleng, hnam nunphung leh tihdan hi ziaka chhinchhiah vek theih a ni lo a, ziak loh dan a awm teuh thin a, tar leh upate thu la chhawng lo ila kan hnam, khawtlang nun hi a buai nuaih nuaih mai lo ang maw? Ziak fel vek dawn ila, Bible leh a hrilhfiahna chhuak tawh zawng zawng hian a tluk dawn lo hian ka ring thin. A ziaktu tur zawng ila tu hian nge tlin ang le? 

I HRE THIAM ANG U:      An khawvel hi a lo chawhnu deuhin, a lo tunlai lo deuh pawh a ni mahna, kan nunphung nena inmil lo deuh alo awm a nih pawhin hrethiam ila. Kan tan an hnawksak ang tih hlau reng renga hun an hman lai hian hnawksak I ti lo ang u. Tihdan phung leh kalkhat deuh an lo ni a nih pawhin hriatthiamna nen kum tharah chuan bul I tan ang u. Zahawmna ropui tak mai an nunah a inphumru si a.

(Ti hian lo awm se la, ka hman hunah ka edit leh mai ang, vawikhat ziahna chu a phuailuai deuh a nih pawhin lo hrethiam ang che)