10/2012 Val dawntawia

VALDAWNTAWIA NGAIHTUAHNA 

(Un edited)

Ṭhang khat lian meuh zawnglai nun atan hun chu kan hmang ta a, thurawn ṭha pui pui, zilh hauna mak sak tak tak ka dawng fo a. Hriselna lam thu-ah te, nundan ṭha chungchangah te, duhsakna chungchang thuah te hian nitin-in mi thusawi kan ngaithla kur dup mai. Kan duh loh vang emaw kan tum loh vang emaw a ni bik lo. Ala hun lo maiah kan ngai a ni. In la thlarau mi tak chu ni ila, Pathianin a remti lo a ni ang tih mai chi a ni. Rem ti tura mihringin tha a thawh a awm hma hauh, tih theih chin pawh tih a hma-in Thlarau hian hna a thawk ngai lo.

‘I hriselna in uluk la, in sum rawh’ tih hi chu ka pawm thei mai a. Chutianga hun hmang tur erawh chuan kan neih sum, kan theihna leh kan hun tawn hian a phak mawlh lo  a ni. ‘I thau lutuk ta, nula tlangval dulkiar a mawi ngai lo, tun lai takin inchei ve rawh’ tih te hi hmana kan nih hnu vek anih avangin kan  pawmzam mai thei a. Kan ngaithla liam fo ṭhin bawk.

‘Mu hma la, tho hma rawh’  tih erawh hi chu an hriatthiam loh vangah kan ngai sam et mai. Natna chikhat (Insomnia) a awm tih pawh hre ngai lo te an ni tlat a. Hnam fing leh phai vai ho chuan chuan hnathawh zawh hunah bazar leh khawi lo kalna hmun tur leh hun an nei a. An duh ang fel takin an ti thei a. An hun neih hi daihzai takin an hmang a. An vannei ngawt mai. A fing hmasa leh thiam hmasa an nih avangin an hnam nundan kha tawmpuia lak chhawn mai a awl em a ni.

Hmanah chuan ar khuang thuhmun ringin, tlang leh mual khatah hunbi an chhiar a, a fing fal deuh ten zan lam hun leh zingdai an chuh thiam kha a ni mai a. Pathian ni a chawlh duhin chawlhna hun an hmang a, chhiat ni ṭhatni ah an chawl tlang dial a, hnathawk bik nih an duh ngai lo, thukhat vua-in hun an hmang ṭhin a ni. A laklawh fal deuh te erawh chuan inthlahrung tak, a ruk thei ang berin an relh ru ṭhin a. Hunbi khat hmangin tum thuhmun an nei a, favang awllen leh chappui rawh kha an tan a pawimawh ang bawkin. Calendar pakhat an hmang a, nun kha a nuam em em a ni. Tunah erawh a dang ta hle mai.

Ṭhang khat lian zelah hian nun hi a inthlak hian ka hre ṭhin a, chutiang anih avang chuan tuchhuan hnih thum kaltaa an hun hman ang kha engnge kan la vawn nun reng ang? Hmana ṭha leh ṭangkai tuna lak tlak vak loh te hi paih thiam a hun viau tawh lo maw? Hman hmawh rum ruma tihbo nghal tum erawh a finthlak loh fo. Thil ṭha tunah pawha la ṭangkai erawh chhawm nun zel nan theih tawpin hma kan la dawn lawm ni?

Nun hi heti teh nuaih anih avang hian kan thlirna leh kan thlir dan hi a danglam ta em a, thupuia kan luh hmain kan chhaih hmasa anih hi. Engkim hi tangka (Pawisa) a teh anih avang hian kan hun hman dan leh kan nunphung hi chu tehna mil chuan kan her rem ta anih hi. A ṭha lo ka ti lo a, a ṭha vek hek lo. Mihring nun hlutna laimu erawh sum leh paia teh chi a ni lo a, chutianga teh ṭhin mihring chuan nun nawmni a nei ngai lovang.

 Kan duhzawng hi alo inthlak thleng chak em avang hian ze hran nei, rilru darh, ngaihdan hrang alo tam ta anih hi. Hun inthlak thleng dan hmuthiam an awm ngai lo ang a, a inthlak thleng hnua inzir thiam erawh mi fing leh mi vannei an ni zel thung. Thil hlui leh hun kal tawha inzirna tluka hlu a awm thei lo a, chu chuan inven dan leh hmachhawp dan thar a hring chhuak ṭhin. Kum 15 hi zan khat atan muhil ta zawk ila, kan nun hi engtiang takin buai ang maw?

Kan nuna thil thleng, tun thlenga ka la hriatfiah theih loh chu hei hi a ni. Kristianna mila nun tur nge Nun mil tawka Kristian tur tih hi? Sakhaw thu ah chuan chiang mah ila, a taka kan nun danah hian ka chiang si lo a ni. Hmuh theih mihring te nun dan maha zirtur kan hmuh si loh chuan hmuh theih loha chu rin a harsa awm ngawt ṭhin mai. Thlarau thil hi mihrinna hian a hriat fiah theih si loh chuan engtinnge chu thlarau thil chu kan inhrilhfiah tak ang le?

Hnam fing hmasa te chanchin kan zir a, lakchhawn mual mual chu kan nei ngei a. Kan hmuh leh hriat a tam avangin ngaihzam chin pawh kan nei ang. Hriat loh karah hnam chimralna hi kan tawk chho zel a ni. Hetiang anih avang hian kan hnam nunphung inthlak mek leh kan nitin khawsak danglam ta avang hian ka inbih chiang fo ṭhin a. He hun inthlak thleng mekah hian thurawn ka la pawm ngam loh pakhat ka nei. Chu chu kan thupui khi a ni.

Tleirawl leh nun ṭha tak tak an tam lai hian nun da zat nei te hian ngaihsak an hlawh zawk fo a. Nun ṭha hi kan hmuh hmaih ṭhin. Chutiang anih avang chuan nun tak leh lem hi thliar thiam ava har em!! Riahbuk thingfawm leh sawirem mai hian damchhung hun hman dan a hril thui em avangin, heti ngawta nupui neih chu ka zuam lo. Mahni phu tawk hai a awl a, phu loh zawk neih khut hlauhna avang hian tam tak chu kan tim ngei ang le! A aia ṭha zawk a awm mial lo maw tih avanga a ṭha nghak, a ṭha hmu tura hlawhtling thei lo pawh an tam ve tho ka va ring em!!

A aia ṭha zawk a awm lawm ni? A aia ṭha zawk chu mahni milpui tur mahnia zawn emaw mi dang sah kuak sa hmanga zawn hi a ni. Zawnglai nun chu nun inthup anih avangin a zawng a za chu hriat vek a har khawp mai. Mahni sah kuak sa a kal erawh a har a ni. Midang kawh hmuh leh zawnpui hi a tlo duh hmel viau na-in damchhung daih tur erawh chuan (mi rilru an hmuh theih bik loh avangin) a lang a mawi chauha in mil hian lang lo lamah an keh darh duh tih hretu ka nih avangin; hei chu dah ṭha phawt ang ka ti leh ṭhin. Sawi rem tawp lah hi lungawi a har riau a, beidawn lama neih a ni duh khawp ṭhin mai.

Nupui pasal tur chungchanga Mihirng rilru hmuh theihna khawl hi awm ta se, tuna nupa, nula tlangval te hian an dinhmun angah hian an ding bik ang em le? Nupa inṭhen leh nupui pasal nei thar kan tam ngawt ang le!! Nupui pasal nei tawh te hian nulat tlangval nawmna an changchawi a, a nei fuh deuh thurawn leh a inchhir deuh thurawn hi lak thiam a har ngawt mai. Nulat tlangval ṭhat leh chak an tam avang hian ka’n thlamuan phah ngawt bawk a.

Ram changkang leh hnam hnufual te khawsak phung kan hmuh a, kan hriat vek tawh lai hian heti te maia nupui pasal neih chu tih avang hian huaisenna hian a phak mawh khawp mai. ‘Damchhung huna mal leh khawhar taka hun hman ai chuan Kumkhat chhung chauh hmangaihte nena hun hman dun pawh a ṭha zawk’ tih hla te chu hrereng mah ila, tihsual hlauh avang te, inchhir hlauh avanga te, chhungkua a mawhphurhna avang te leh nun uluk lohna avang te in nula phanchang, tlangval dam rei kan pung ta a nih hi. Tumah hi mawh theih an ni lo a, dem ngawt tur lah kan ni hek lo.

Kan kum ang rualah chuan keini anga nupui pasal nei ngam lo a nih chuan hetiang vang hi a nih ka ring ve ṭhin. A chhan hrang hrang a awm thei awm e. Lungthlukna tak, duhthusam emaw an hmuh hmuh zawh loh vang a ni. Lungthlu lo leh iaina rilru nei chunga damchhunga kawppui neih chu an zuam lo a ni thei. A ṭha zawk beisei vang pawh a ni thei bawk. Ngaihzawng te pawh nupui atana duh reng leh beisei taka neih nghal duh reng inremsiam/ ruahmanna ṭha leh sawichhuah thiam loh vang pawh a ni thei bawk. Zei loh vangin. Hmuhsit hlauh vanga phu tawk iai tlat emaw mite ngaihdan dawn thui lutuk avanga nei ngam loh a awm theih ang. Mihring nuna chona thar hmachhawn ngam loh vang hian miin nupui pasal neih lo hi a tam zawk kan ni awm e. Nupui pasal fanau te Chawm theih loh hlauh vang te, nuam sa zawka siam theih loh hlauh vang te pawh a ni thei ang.

A hmuh lawk theih loh vangin nupui pasal neih chu Risk lak a ngai a ni. Duh ang tawka chika inzawn a, inbelhchiang hnu-ah ṭha ni a I hriat chu, amah nen sawi dun ula, mi dang ngaihtuah vak suh suh.