09/2013 Friends Forever

Thianpa Sate El Raju-a

(विलम बेर राजु)

Keima thianpa hi “Aw thihna khawnge I tur chu?” tia kun tlawk thlawk hmelpu tur hian khawvelah a lo piang lo a. A pian leh murna hian a nunkawng a hril lova, a thlahtute nunphung lah a chhawm hek lo. Tunlai tleirawl ze pakhat ka hriatchhuah phah fo avangin a chanchin ziak lo thei lo-ah ka inngai a. Chu chuan mite nun ngaihsakna leh hmuhthiamna kawngah a pui thei ngei ang che.

A pian hlim a; vahvaihna khawvela a lo dakchhuak ang hian vahvaih nawn tum tawh lo awm ang hrim hian hun a hmang a, naupang rilru thianghlim suahsualna-in a pawlh dal loh rilru ngei kha a la chhawm nun zel avangin kaihruaitu azira nun hmang chho tur a ni a. Thian kawm (peer pressure) hian a nunah awmzia a nei thui dawn tih hi a lang chiang hle  a ni.

A naupan lai hre thui lem lo mah ila, fapa duat, a nihna ang anga chhawnchhaih thin a ni tih a lang thei bawk. Khawchhak lama thingtlang khaw pakhat, pawih veng ngat atanga seilian a nih avangin a nunphung hi  a pawih rilru a ni lo a, amah hi pawih hnam chi khat ni awm hrima hnam tlemte zinga mi ni tura lo piang a ni. Kum 1992 ah emaw 1994 October khan “The Thingtlangpa Junior” ni turin a lo piang a. A pian hun hi tunlai tleirawlte angin a hun leh hmun azirin a danglam thin bawk. A pianna khua-ah hian Facebook pawh awm lo mah sela, a tan chuan khawvel dang a ngai lo emaw tih turin a hlim reng thin. Chu erawh chuan khawvel finna chhawr tura cham hlentir a tum si lo.

A tleirawl than chhoh dan hi duhtusam a ni a, Balance diet leh thil danga hraipuar a nih zia hi a pianzia-ah a hriat theih a. A rilru erawh a thansan tih tur khawpin a thang lian chak a. Doctor ten Chronological Age (kum zat) an chhut aiin Physical Age ( Len zawng)  hian an chhut fuh thin zawk a ni. Thau thei si lo, ei thei si a nih avang hian a pum lamin a tuar ta thin lo a, a Ek hi chu a hmu fo a, a Ek tum erawh ala hmu ngai lo hrim hrim a ni awm e. A duh tawka ei tur engmah a la hmu lo a, a pum hi a puar reng na chung hian vawih puara puar leh chaw puara puar te, kawpuarte hi ngaia a neihte zinga mite neih ang ve tho a ni.

Ama sawi dan chuan “A naupan lai pawha tuihawkah chauh inkhelh nuam ti mi” a nih avang hian nu leh pa duhthusam ang diak diaka seilian thei chu a ni lo tih a hriatreng a, a seilenna mila duhthusam mai chi a ni awm e.  A lo he tih vang hian an khua-ah chuan vawk chaw fian hawlhnaa hlap zin ber pawl niin, an khaw naupang zingah mahni pate hmaa kut hnung suiha, ding zing ber a ni awm e. Tunah zawng thiamzirna avangin an khua a chhuahsan hial a lo ngai ta a, pawr tawka Present Sir tih pawh a ngam ta!!! “The Thingtlangpa” chu ka ngai ber thin tih erawh a sawi cham chi thin.

A tleirawl chhuah tirha a than chak em avang hian T-Shirt thar pawh, khingkhang ruh lang vek khawpa hak a ngai ṭhin a. T-Shirt silk screen printing pawh khi tuar khawpa hak hi a duhthusam a nih avanga siam danglam thin a ni. A hmai pawh tukhuma nem beh thlap tum ang hrima in tuai uluk a ni lawi si. Tunlai zia hi chu amahah hian a bet tlat ti ila a dik awm e. Khawhar a ngai thei lo em em a, Inchhungkhurah leh thenrual zingah a awm tam phah a,  thenrual zingah chuan Juice no khat in sa ang hi a ni reng thei thung. Tawng hmang leh sawidan phung a neih avang hian hrethiam lo tan zawng a pawimawh nep khawp ang le.

Tleirawl tawng duh leh tawng hmang nei a nih avang hian a bula awm tam chuan nuih loh theih loh hun a awm thin a. Rilru ip-pik leh enghelh neih lai erawh chuan mahni inthiar fihlim mai hi a finthlak thin a ni. Ni za inhlawhna (MGNREGS)a a thawhchhuah ve tum pawh hian hnathawh ve an phal ngai lova, thutna nuam tak an siam sak zawk thin. A chhan chu eng dang vang ni lo vin, a kam liam an ngaihthlak duh vang a ni a. Chu aia pawimawh erawh mite fuih phurtu a ni a, hna an thawh chak phah thin a ni.  Mi pawi sawi lo va, a nihna anga a sawi thiam dan hian mi beng a verh miau a ni.Ka thianpa Dadu-a hi piangtharin Pathian thu sawi ve tak tak ta se, Naktukah Isua a lo kal tir thei ang tih tur khawpin tawngkam a thiam a, a nupui man tur pawh hi a zat ve zetin a dawn thei ang tih tur khawpin mi a hmin thei a. Tawngkam tha chauh ni lo, ui reng reng a nei lo avang hian pawisa neih lai chuan Pawihte Nghapui thau zuar leh vai cooker siam tak ngial pawh a thlawnin a chhuah ngai lo...

Tleirawl laia lirthei lawm nachang hria  a ni a, a tirah chuan Bike, a silencer pawh zawl dang mai, a rider thutna leh a passenger thutna inchen tham khawpa seat zawlah hlimna a chhar tan a. A tlangnel chin, a thiam nal hnu chuan a phurh theih zat aia tam, a shock observer pawh chip hmawk khawpa tam phurin khawvel hi alo pal khu ve tawh a. A rider berin Bike Tanky chung a ṭhut a ngaih chang chuan chetsual a, tluk chu a awl em avangin vawi tam bawkkhupin he lei hi chibai a lo buk ve tawh bawk. A phur zual laia Bike an khalh zet hi chuan van kawtthler a hnaih kuar thin a, van kawtthler hnaih tih avanga Vanram luh lam ni lovin, Khawharina 'van kawtthler' sak hi a ni zawk mah awm e.

Vawi khat chu at a so pek a ni awm e. Khaw pakhat Police te hian engemaw avangin an man tlat mai a, a case erawh a rit lem loh avangin a zam chhe eih lo a. Nimahsela, a chanchin kimchang leh a pa hming sawi a ngai ta! A thianpa pa hming chu a sawi ve ta ngawt a. A pa hi Kohhrana mi hmingtha tak a nih avangin a pa hmingchhiat ai chuan a thianpa pa hmingchhiat chu a kawng tha ber niin a hre ta a. Heti anga hun a hman lai pawh hian a nunna erawh a nu tawngtai tam vang liau liaua zuaha a awm niin a sawi ve tlat thin.

Hunpui bika “pawng mawng” hmanga hlimna chhar thin khan khawvel hmasawnna avanga a thlirna tlang lo danglam ta hian “Chungmu vanlai aia Air India-a” chuan a chak tir tawh a. Hunpui bika zan lama nula tlangval intih hlim nana mi thil duhlai an zawn sawn thin emaw mi sum leh suk, tuizem, bel an lo thuhruk a, a tuk zinga harsa tak chunga an laklet thlir kha nuam a ti thei tawh lo a. Mawl lai hunah khan a lo mawlzia hi hahipin a sawi thin. Hmana Type writer hmanga hmangaih biahthu lehkhathawn thawn a, a carbon copy pawh kawl thlap ṭhin, lehkhathawn tlang sira dated MLP, the date ziak thin khan tunah chuan SMS, Online leh phone call-in a rilru bakah a thinlung bunchhuak vek khawpin Blanket hnuaiah hun a hmang ta!!

Unau piangza an thuhmun thei lo a, danglam bik an awm thin an ti a. Nimahsela, nu leh pa nunphung leh chetzia hian fate nunah thu a sawi nasa em em a, a thawhdan chu a inang reng thin a. A lanchhuah dan erawh an ze milin alo langchhuak thin a ni. Nu leh pa ten, fate enkawlna kawngah hei hi hriatreng tur a ni a. Enkawlna thuhmun pek hi a finthlak ber lova, fate ze mila enkawl mai hi hlawhtlinna chu a ni tih hi a dik em em a ni. Ngen tiang khua ni lo ang mai a, a chhungte hnena thil ngen hi a ching ngai lo a. pek tawh leh pek sa erawh mitmei veng miah lovin, ama duhdanin a hmang hmiah hmiah mai thin. ‘Pek tawh berte chuan kan thu alawm’ tih hi a ngaihdan a ni.

A pa hi khawkhat parawn a ni tih a hriat theih chhan chu Kohhran leh pawl, mihringzia a chhut thiam danah hian a lang chiang a. Kohhran sawiselna emaw pawl sawiselna emaw a kâ atangin a chhuak ngai lo a. A zah em em zawk a ni. Piantharna leh chhandamna hi vei ve kher mah suh se, a hlat ngai lo. Kohhran belh hi vankaina tur pawh ni lo mah sela khawvel finna a ni tih a hrechiang a, a thlah thlam ngai lo. Chu chu nun da hlau, chawh pawlh nunah pawh chhiar kher lovin a mimal nun hmasawnna kawngah a ngaih tlat avangin kohhran a hlat ngai lo a, a thlahthlam ngai hek lo ang.

Pathian thuin engto neilo tura min hrilh hi a zawm dik hle a. Lungkham luat a nei ngai lo a. Chumi a nih vang erawh chuan a tih tur a thulh ngai bik lo. Mihringte inawiza tur kan nih ang hian bula mite hi a dah pawimawh hmasa ber thin a. Chu chu kan mamawh a ni si a.

A bulah chuan khawvel hi a thianghlim bik a, eng helh a awm thei lo a. Nun hi a nih ang angin kan hmang thei a, a hlu a ni. Materialism -  Khawvel nawmsak thlakhlelhna leh duhbelh tum luat avanga a mawi leh a dik a dawk thlu lova buaina hi a awm ve lo a. Lungngaihna leh helhkam lah a awm thei hek lo. Hei erawh tih makmawh a ni, Ha aiah Ha tih hi. I ngaihsak loh chuan chhete pawhin a ngaihsak lo ang che.

A bula I awm dawn chuan I hrisel a ngai a. Khawvel finna leh hausakna, mawina leh sannate hi dah tha thiam la, a nuam a ni mai. Chuti ni lo va, rilru khing bai taka I awm a nih chuan nangmah leh nangmah kha I inhrem ang a, hlimna reng I hmu lo ang. I neih I ui a thiang lo a, a neih ang pawh a ui thiang lo a ni. A nunah hian a sur a sa, zanrei leh zing hian awmzia a neih loh avangin I mamawh chuan I ko eih thei reng a, hrehawm ti hmelin a awm ngai lo a, chuti ang bawka I awm ve theih erawh a ngai a ni.

A nunah hian tha lo lai pawh tam tak a awm a,   a tha lai pawh a tam hle bawk. A thil chin tha lo tak erawh taksa chul den dena hnim zauh zauh a ching hi a ni. Dawt a ni miah lo. Phawi mawm leh hmui chuktuah hi a thiam hle a. Nula kawmtui dawh ang maia awm tawp hi a ngaina vak lo a ni awm e. Thutiam a hlen lo ngai lo a, hlenchhuak turin a bei tauh tauh thin. Thil pakhat chiang taka min tiam a awm a; I nupui neih hun chuan khawiah pawh awm ila, eng vang pawhin ka lo kal ang tia min tiam lai hian, ka hming chhala nula chhaih erawh a sim duh ṭhak lo a. Ka buaina tur belhchhah zel erawh a sim chuang lo.