NANGMALSAWMNA NI ANG CHE
(One thought on Bible leh Kan pipute nun ațangin. Dedicated to all visitors of TKP Zion Unit, Lunglei)
Genesis 12:2 "Tichuan chi ropui takah ka siam ang chia, mal pawh ka sâwm ang chia, i hming ka tiropui bawk ang; tin, nang malsâwmna ni ang che"
Vawiinah hian thil hrang hrang ka ngaihtuah a, kan thlahtu- kan mizo pi leh pute kha ka ngaihtuah a, an lo mawl ngawt mai. Bible hian thlahtu bul (Myth) chhui a phal lova, a chhan chu chapona leh uanpuia hmangin Pathian hmel an ti bal \hin a ni.
Tun \umah chuan chapona lam hawi lovin, kan thlahtute kha inphawrh mualphona ni lovin an mawlzia kan sawi the ang. An dam tawh lo bawka, an hre phak lo torah ngai ila.
1. Kan pi leh pute kha an lo mawl ngawt mai, Kawng chhakah an e a, kawng thlangah an zung daih mai nia! Tunlai chu nise ko panga betin hmuh loh tur mi hmuh hlauvin kana wm ang a. Hmeichhia pawhin an eng lo hmuh loh nan an \hu leh ngawt ang chu. An tun lai lo I ti em? An karkawngte kha mihring kalna atan pawha mumal lo a nih avangin kjawng chhaka an zun chuan kawngah a lo luang thla ang a, mi an tawlh thlu pal hang tih an hlau a. Kawng chhakah e lo se la chuan- kawng thlanga an ek chuan a rim kha kawngkal ritphur ten an hnim chuan a hygienic lo ang a, an luak phah ang tih an hlau a ni. Anmahni zahawmna rneg reng ngaihtuah lovin mi dangte tan chauh hun hmang turin an lo inzirtir reng nia.
2. Kan pi leh pute kha an lo mawl ngawt mai. Hmeichhia leh palchhia chu a thlak theih ngai e an ti a. Hmeichhia an ngaihlu lovin an pawisa lova, an theh dere hle mai. POCSO te JJ Act te, Prevention woment atrocities te, Women Domestic Violence Act te kha an hriat loh vang a ni ti raw? Tunlaiah nise an tunlai lo I ti ang em? Hmeichhia kha engah mah an ngai lo a, mahse hmeichhe kutthlak leh hmuhsitna an nei lo a, hmeichhe tih tur leh mawhphurhna (duty & role) chin an thliar thiam a. Tunlaia kan dan ang te hi an lo mamawh lo reng reng nia! Mite tana harsatna siam lova, an dinhmun azira chhawmdawla kha an tum tlat zuk nia! Tunah zawng eng feminism emaw, eng Empowerment emaw changchawiin hma kan la a, Bible min hrilh dan ngei ngei pawh kan hnial ta fak fak mai nia maw le? An duhdan ang ngeiin Sorkar Office-ah hna thawk an tam ta zaw a, Zirna skulah hmeichhia an tam ta zawk a. Ava lawmawm em I ti a ni mai thei e. Sum leh pai kawltu thuneihna an chan loh pawhin theirah min eitir theih tlat avangin kan ram chu a lo heti ta a nih hi. Bible behchhana Patriachal Society nei meuh pawhin Nutriachal kan tih ngam tak hi le! Chuvanga kan ram chu lo heti ta hi a ni a, a chute zel dawn ka ti ngamsak mai.
3. Na taka an inhliam pawhin a na love te kha an tia, an eichak reng pawh ka ei chak lo zuk ti tlat a. An duh rilruk reng pawh ka duh love tiin dawt an phuah chawpa, tlawmngai zuk ti leh lawi si a. An nih lohna anga an awm te kha an va han frank lo tak I ti em? Philosophy leh Psychology pawh zir hlei lo tih awm tawk lekah kan ngai mai awm dawn em ni? Hman lai mite tihawm tawk lek I ti ve em! Mihring rilru hi an han hre chiang khawpa mahni ngei pawh inthunun duh avangte, mi dangten an ngaihtuah ang tih hlau leh mi dangte tana harsatna siam hlauvin an na lo e an tia. Zulin a zui a, anmahni rilru inhnehin a lo na lo deuh nge nge \hin nia. An eichak reng pawh an ei duh loh chhan chu retheihna avanga mi an polite a, an eitur pek an eisak mai chuan a petu khan ei tur a nei lovanga, puar khawpin an ei lo pal hang tih zuk hlau a! An nih lohna ang puia ana wmte kha an va han mawl tak I ti \hin em? Ni chu ni, ni lo chu ni lo I ti mai \hin em? Sap duh nge Mizo duh tiin I khaikhin ve khanglang \hin ti raw? Mihring hi e, mahni nihna ang vek hian awm dawn ila Eden huan a\anga buaina zakhua hmachhawntute hi kan inrem thei miah lo nia! Tlawm zawk leh zaizap zawka awm a nih loh chuan chemsen lekin nunna kan chan a, kan inhmelmak thuai \hin asin.
4. Aia upa an zah kha a \ha an tia. An Human Rights hi an va han hre lo tak I ti \hin em? Mihring leh mihring pawh an inzah zo lo a ni ti raw? Naupang nunna leh puitling nunna pakhat ve ve hi zuk hrethiam lo a! An zirsan loh vang a ni. Mahse mihring hi thununna ngai lo zuk awm lo a, khawtlangin ziak loh dan an nei a, chu chu chenhona atan a pawimawh avangin zah takin an keng khawng zawk \hin. Thunun loh fa chuan buaina a siam a, khawtlang nunphung pawh hre lo chu buaina titamtu a nihzia hrechiangin tupawh hi aia upa zahna hnuaiah an kuntira, an daisual ngai lo asin. "Book of the Year (2017) chhiar chuan in hria ang, Police hlau lo, society pawh hlau lo, hmingchhiat pawh hlau chuang lo, chutiang mite chu an buaithlak a, khawvel hi an tirapawmin an tihrehawm em em a ni" Kan pi leh pute chuan aia upa, val upa zilh kha an hlau em em a, khawtlang kha a nuam a, mite tan malsawmna an ni vek \hin asin. Anmahni an inngaihtuah hmasa ngai lo
5. An \awngkam thukhuh deuh deuhte hi a ninawm ti raw? Pehhel kuala thu an thupte hi a ninawm I ti \hin em? An bula awm a hahdamthlak ti raw? Zuva in zah a ngaih chuan hawpkhawp chu kan thar ang tiin phur za nei te khan zuk inzep a, mahse thawkmawh leh dam lo an awmin, emaw sanghal savaten an buh an eikawlh sakte tana hriat a hrehawm takah tiin mi dangte tana nun hrehawm an hmang ngai lo a. KK an ti kulh kulh ngai lo, Pu KK an tia, Pathian hlauh taka hlau Pi Miriami tan chuan hriat a nuam em em dawn asin. An nun khan mal a sawm hliah hliah asin.
6. Lo an nei a, an mawl ngawt mai. A hlawk loh loh nen! Kan pi leh pute khan a hlawk an ti bik lo asin! Eizawnna dang an neih loh avangin lungawi takin kawla nichhuak chhiarin an thawk a, kumchhirin hawp khawp chu an thar ve ziah a. An intodelh a, vai hnuaiah an kun ngai lo. Hnathawh hi hlimna a ni tih an hrechiang a, mi chanai corrupt taka eiin an inla vai \ing\ang ngai bawk hek lo. Chhungteism hmangin hna an hmu lo a, Ka pa mawia avangin nihna an nei ngai hek lo. An thawhrimrah leh an phu ang tawkin nihna chu khawtlangin an pe mai \hin a. Wineshop-a awlsam taka Rawksai ah ve kher an tum lo a, zu nopui dawmin sip khat kha an duh tawk a, lem khatah an rui ngai lo asin.
7. Lo an nei a, ramhuai hlauh vangin Zamzovin an mit a tivai an ti ngawt lo a. Nun hlimnan an pangpar neih chhun kha an theh \iak mai a, hralh sum atana thliah mai an tum lo. Lo an nei a, parengah emaw, bawlhhlawh bawm siamin an paih hram hram a, thochim leh rannung a tihtam vangin an ching ngawt lo a. Hriselna an ngaipawimawha an tihbawlhhlawh an thian leh hram hram zawk \hin. Mi dangten ramtuileilo khawpa an tluk khawlohna atan an eitur neih ve chhun thlai kawrte kha kawngah an paiih ngai hek lo. Malsawmna chu an va ni the lul em!
8. Thingfak khatin an kawngkhar an do mai a, bawkpui pawhin a nawrtlu thei ang tih an rhe reng awmsia an mawl ngawt mai. An hmanraw neih chhunin an awm leh awm loh an lantir zawk mai a ni. Luh thiang lo a ni lo a, inzahtawnna avangin mi dangte harsatna an siam ngai lo zawk asin.
9. Ramhuai aiin Pathian a huai zawk tiin an kelmei awrh an paih ngawt a. An piangthar zuk ni reng a. An mawl ngawt mai ti raw. Mahni kum zat aia tam piangthar tawh zuk awm ve miah lo a! Chawlhnia hrik en pawh duh lovin, chawlhnia zin leh ram kal pawh duh lovin Pathian zuk fak vak vak a! An kohhran hruaitute beng a thlen chuan an thunun mai a, lawm takin an pawm a, insiam\hat nan a tawk an ti em em nia. Pathian pawi meuh pawh kan sawi a nih pawhin finfiahna kan phut nia! Tunah chuan a rai em ni? An report loh chuan tiin humsual an dai pawhin kan thunun ngam tawh lo a nih hi.
10. Uire chu sakeiin a seh duh an tia an hlau ve em em a. Dawt pawh va ni suh, an insawi\haihna hi a ho ngawt mai. Sakei chu a hlauhawm pawh a ni thei mahse Pathian ai chuan a hlauhawm lohzia chu a hretu vek in nih kha. Uire suh tih dan sawm pek kan hria a, kan la hlau chuang lo nia! Kan ram jail tang tam zawk hi chhungkaw inawpna dan mumal lo (broken family) a\anga a hrin a nih avangin 506 case (father case) te hi a zatve aia tam zuk nia! Hmanah chuan maw, Ve mai maia che te hi an ti ngai lo a. Chhungkawpa thu hi Pathian hlauhvin an hlau nia! Tunah chuan maw, paten tihngaihna an hriat tawh loh avanga siam \hat duh vang pawh ni miah lo, an him nana Jaila indahluh hi a mak a mak a tamin an awm nia!
Chutianga mite ngaihtuah miah lo a, mahni \anghma hai \hina mahni lansarh tumte chu mi dangte tana hnawksak an ni zar zar a, mi dangte tan malsawmna zuk ni ngai lo a. Mahni aia mi dangte \ha zawka ruata mahni hrehawm pawh pawisa lote hi mi dangte tana malsawmna an ni zel asin.
No comments:
Post a Comment