DROPDOWN MENU

Friday, July 31, 2015

35/2015 Hriat hlawh ve ta lo Sulsutu chu!

ZD Chuaudenga (1930- 2007)
Pioneer Missionary Nghilh loh nan 
by Upa R.Lalhmingsanga

Upa R.Lalhmingsanga, A ziaktu
BCM Bazar, Zobawk chanchinbu 'Thalai Aw' kum 25-na Silver jubilee Souvenir-a editorial board-in Pu ZD Chuaudenga pioneer missionary chanchin ziak tura min rawn thlang hi lawmawm ka tih rualin ka induh khawp lo hle mai a. An mi ngenna angin ka han ziak ve rawih mai a ni. A chanchin leh an rawngbawlna chanchinte hi kimchang takin ziak vek sen a ni dawn lova, a tlangpui leh tarlan atan a \ha leh pawimawhte chauh tarlan a ni tih min lo hriatsak turin chhiartute ka ngen a che u.

A pian leh murna :
Pu ZD Chuaudenga hi Upa Chalthanga leh Pi PC Thangchawli fate zinga a upat dan indawt a, a palina a ni a. Kum 1930-ah Zotlang (Lunglei)-ah a piang a. An unau hi pakua niin, mipa pathum leh hmeichhe paruk an ni a. A pianpui unaute chu hengte hi an ni.

1. Ralkhumi (L) 2. Lalliani (L)
  3. Lalhmingliana (L) 4. ZD.Chuaudenga
  5. ZD Laltawnga 6. Romawii (L)
7. Dengnguri 8. Dengzami 
9. Rochhingi te an ni.
A pa Pu Chalthanga hi indopui 1-na 1917-ah France ram kalte zinga mi a ni1 Zotlang  a\angin Theiriatah an pem a, Theiriat a\angin Ralvawngah kum 1943-ah an pem leh a. Rambuai (1966) avanga khaw sawi khawm a nih khan Zobawkah sawi khawm niin, Zobawkah an awm hlen ta a ni.

A pianthar dan leh kohna a dawn dan :
A hun lai hian tunlai hun angin piantharna chungchangah inzirtirna leh chhandam nih inhriatna lam hi  a la awm lova. Harhna lo thleng \hinin kohhrante a tiharh \hin a, hlimsang tih te, khurh leh taksa chetna leh ze chi hrang hrangte Ralvawngah  hian a thleng \hin a ni. Chu vangin, mite pawhin Ralvawng chu mi hlim khua tiin an sawi \hin a ni awm e. Tin, kum 1953-ah Pathian thlarauvin a hman em em thuhriltu hmingthang Tirhkoh Lalkhera'n Ralvawngah hian rawngbawlna neiin thla khat lai a chamchilh  a2 Pathian hnathawh ropui leh nasa tak  chu thlengin kohhran an hlim  nasa hle a ni. Heng a\angte  hian ani pawh hian Thlarau lam harhna leh piantharna kan tih hi a chang ni berin a lang.

Tin, amah pawh hi mi hlim lam \hin a ni a, a nun chu Thlarau Thianghlimin buatsaih zelin kohna a dawn dan pawh amah ngeiin heti ang hian a ziak,  "Zan khat chu mumang ka nei a, ka mumangah chuan 'hla tak a, thima \hute chhanchhuak turin kal rawh' tiin" a ziak a ni3 Chuta \ang chuan Pathian thu hril tur leh Chanchin \ha hril tur chuan a inbuatsaih ta a ni.

Thuhril tura a kal chhuah dan :
Pu ZD Chuaudenga Pathian thu hril tura a kalchhuah dan leh a rawngbawlna chanchin sawi dawn chuan ama mi mal chanchin ringawt ziak hi a buaithlakin a harsa hle mai a. Thu hril tura a kal chhuah pawh hian amah mai ni lovin, \hianzaho, fangrual anga thuhril tura kal chhuak an ni berin a lang. Chu vangin, a chanchin kan sawi rual hian a rawngbawlpuite sawi tel loh theih loh a ni zel mai si a, kan lo hre thiam dawn nia.

Pu ZD Chuaudenga hi amah pawltu leh buatsaihtu Thlarau Thianghlim chuan a hruai zel a. A mumang  lamah Pathian kohna a dawng ngei nia hriat chu ngawih bopui mai chi nia a hriat loh avangin Pathian thu hril tura nu leh pa, inchhungkhur kalsan a kal chhuah ngei chu a tum ta a ni. Heti ang, hi a tum dan a lo nih takah chuan a pa Upa Chalthanga chuan \awng\aiin a thlah a, thu a chah bawk a ni. "Thih thlengin  Pathian thu hi au  pui ang che, eng mah hlau suh ang che, i hnenah Pathian a awm zel ang" tiin a dairy-ah a ziak a ni4

Ti chuan, kum 1954 January thlatir lamah Pathian kohna chu chhangin Ralvawng khua chu a chhuahsan ta a ni. Ralvawng a\anga a chhuah hian amah chauh  ni lovin, fangrual, thianzahovin an chhuak niin sawi a ni. Ralvawng a\anga an chhuah hnu hian chhim lama kohhran leh khaw hrang hrangte fangin an kal zel a, kum 1954 krismas chu Tuipangah an hmang ta ni5

Burma ram Arakana a kal dan :
Tuipanga krismas te an hman zawh hnuin Burma ram Arakan lam chu panin an chhuak leh ta a. Heta \anga chhuak hote  hi paruk an ni a, hengte hi an ni.
1. ZD Chuaudenga, Ralvawng khua
2. Lalmana, Leng khua
3. Thangzuala (Sena), Denlung khua
4. Tuahkimi, Serkawn Zotlang
5. Lalchawii Zadeng, Hnahchang khua
6. Piko/ Peikua, Mara Tuipang, |awnglettu te an ni6

Ti chuan, anniho chu chhim lam pan zelin, khaw hrang hrangah rawngbawlna te an nei zel a, an kalna apiangah kohhranhoten an lawmin Thlarau thianghima harhnate an chang nasaa, an hlim thei hle. Khaw \henkhatah phei chuan an cham rei \hin niin sawi a ni. February 1955 chuan Mizoram ri kal pelin Arakan chu an lut a, ni eng emaw zat an thang hnuin Pathian tlang khuaah an lut ta a ni. He khua hi mizo khua a lo ni a, heti ang ram pilril leh \awng dang hmang Mara ram te kal pe a, Mizo khua lo awm chu mak pawh an ti hle a ni. Pathian tlangah hian awm hmun khuarin hun eng emawti chhung chu an cham a. He khuaa mite hian ziak  leh chhiar an thiam loh avangin sikul ang deuhin zirna hmunte siamin ziak leh chhiarte an zirtir a. He zirna hmun an buatsaihah hian zirlai mipa 18 leh hmeichhia 19 lai an awm nghe nghe a ni. Zirna an \an ni hi  ni 2 February 1955-ah niin Pu R. Zothansanga Golden  Jubilee  lawmnaa kal, an chanchin ziaktu chuan a ziak7

Pathian tlanga an awm lai hian Pu ZD Chuaudenga chuan mumang a nei leh ta a, "Thim hnuaia \hute hnenah enna thu sawi rawh" tiin hriattir a ni leh a. Chu a mumang a\ang chuan kal zel a, Matu rama luh chu Pathianin a tirhna hmun niin an hre ta a8

Matu ram dinhmun leh awm dan, eng anga hla nge tih leh an khawsak dan te an hriat loh avangin Pathian tlanga an kohhran Upa Lalngena chu a chanchin an zawt ta a. Ani chuan  "Matuho chu 'kan pi leh pute ang mai an ni, mi lu lak hmang an nih thu te, thal kah leh fei hman thiam em em an nih thu te, leh an rama kal chu tu mah dama kir leh an awm ngai loh thu te" anniho chu a hrilh a. Chuta kal intum a nih chuan, "A tihchi lo vang Matu ramah chuan kal tum duh suh u' tiin a hrilh a ni" tiin Pu ZD Chuaudenga dairy-ah hmuh a ni9

'Matu rama Chanchin \ha a thlen dan tlangpuite leh keima chanchin' tih Pu ZD Chuaudenga'n a ziakah chuan, "Kum 1954 krismas chu Tuipangah ka hmanga hlimna a nasa hle a. Chanchin \ha hriltu Pu Tai\hiauva leh a team-te an lo thlenga harhna ropui tak kan chang ta a. Kum 1955 January thla chuan Burma,  Arakan panin ka chhuak leh ta a, ni hnih ka kal hnuin Pu Tai\hiauva team-te zinga mi pangain min rawn uma ka thla a muangin ka hlim hle a ni" tiin a ziak bawk10

Tin, Pathian tlanga an awm lai hian a \awng\ai nasa hle a. An ni hian \awnghriat lohte an hmang \hin a, \awnghriat loh neih ve chu kohhranho chuan chakin anniho chu \awnghriat loh hi min pe ve rawh u tiin an dil  ta a ni awm e. Ti chuan, \um khat chu Tv Thangzuala (Sena)  chuan an \awng\ai rual chu a kaihruai  ta a. |awnghriat loh ki a lo thlen ve leh 'pe, pe, pe, rang takin kan ti ang a' tiin an \awng\ai rual ta a. Chuti anga, an \awng\ai rual takah chuan \awnghriat loh chu lo thlengin kohhranah harhna nasa tak a lo thleng ta a. Kohhranho an hlimin an lawm hle a ni tih a ni bawk11

Matu rama rawngbawl dan :
Matu ram chu ram thim tak mai leh a luh pawh hlauhawm tak ni mahse  Pathian tirhna hmun nia an hriat avangin Pu  ZD Chuaudenga leh a rawngbawlpuite chu ni 20 May 1955 niin Pathian tlang chhuahsanin  Matu ram chu an pan leh ta a  ni. Ni eng emaw zat an thang hnuin Matu ram, ramri bul Sabawng khua an thleng a. Sabawng khaw Upa hruaiin tlang a\angin Matu ram chu an thlir a. An upa hruai leh chu khua a kohhranhote chuan  " Thi tur ngawt chuan kal suh u" tiin an thlem ta a ni. Chu an thlemna chu anniho  chuan 'Kal hram rawh u' tia tirhna ni zawka hriain Matu ram luha kal zel chu an duh ta a ni.

Ni 1 June 1955 chuan Matu ram lam chu panin an chhuak a. Kawng  mumal pawh awm lovin lui te dung zawhin an kal zel a, an kal hun hi fur lai a nih avangin ruah a sur nasain a hreawm hle a ni awm e. Chutih laiin an kalpui hmeichhe pakhat  chu a chau hle a, Tv Lalmama'n a paw ta a, an hlimpui ta phian ni awmin Pu ZD Chuaudenga chuan a ziak. Khua an hmuh hmasak ber chu Tangku khua a ni a. An chanchin an lo hrilh tawhte rilrua la cham reng chung leh hlauthawng tak chungin Tangku khua chu an lut ta rawih mai a. Hlauthawng  rilru taka an awm lai chuan khua mite chu an rin angin an lo sual lem lova. Pahovin zute inin an lo lam mup mup mai a ni awm e. Anniho khuaa lut an hmuh chuan \ha taka lo dawngsawngin, an duhsakna avang chuan an zute chu min hlui ve ta zawk a an ti. Pu ZD Chuaudenga hian Halkha \awng a zir  chawp hmangin an in be thei sawlh sawlh a, "Thlang lamah kal rawh u"  tiin an lo kawhhmuh a, an zuk kalna lamah chuan uichovin  an lo bauh chul mai a; an ri ta nuai nuai mai a ni awm e. Chuti anga an thawm avang chuan mi pakhat a lo kala chu pa chuan Mizo \awng a lo thiam tlat mai a, mak pawh an ti hle a ni. An inkawm chian hnu chuan an inah an thleng ta a . An thlen in pa hming hi Khangsawt Daranga a ni a. A nupui chu Raivangi a ni11 Ti chuan, an theih ang angin  an thlen in pa Khangsawt Daranga chu \awnglettu-ah  hmangin Pathian thu chu an hril ta a. Zanah tual mei chhemin a ai tura lo kal khawmte hnenah chuan Pathian thu chu \hahnem ngai takin an lo hrilh \hin a ni. A thusawite chu malsawma awmin kristiana inpe an awm a, an hmingte an la hlawm a  ni. Tin, anniho hian thusawitu (Speaker) bik awm lovin ZD Chuaudenga te, Thangzuala (Sena) te Lalmana te hian a \ul dan ang zelin thu an insawi chhawk \hin a ni awm e.

Tangku khua hun eng emaw chen an cham hnuin Rengkhua an pan leh ta a. Rengkheng khua hi Thaiphum huam chinah chuan an khawpui leh pawimawh ber a ni. Rengkheng khuaah an kal hian Tangku an pan leh ta a. Rengkheng khua an kal hian Tangku khuaa mi \henkhatin an zui bawk a. Khaw chhung an luh chuan INTHAWINA an lo nei a, thlen in tur pawh an hmu zo lo a ni. Buhfai lei tur an zawn leh tu mahin an pe phal si lova. Khawlaiah an awm ta ringawt a, 'engtin nge kan awm zel ang tia kan inngaihtuah buai hle lai chuan mi \henkhat ten chaw eiah min rawn sawm khawm ta hlawm a, chaw chu kan nghei ta em lo a ni' an ti.

Zan a lo nia tuallaiah mei chhemin an ai khawm a, chumi ai tura kal khawmte chu \hahnem ngai takin Pathian thu an lo hrilh \hin a. (Pu Khangsawt Darang-a hian an rawngbawlnaah hian a zui ve zel a ni.) Tv Thangzuala (Sena) leh Pu ZD Chuaudenga te chu thu an insawi chhawk zel a. Pu ZD Chuaudenga chuan "Hemi zan hian  Pathian hnathawh ropui  tak a lo thleng a, Halkha \awngin thu ka sawi chiam mai a ni" tiin a ziak nghe nghe a ni12

Rengkheng khuaa an awm lai hian Awkin Ni a lem a. Kawl puithiamin a lo hrilhlawk danin 'khua a thim vek ang a, mihringte leh thil dangte hi eng eng emaw-ah an chang vek dawn' tiin a lo hrilh a, an lo hlau em  em a ni awm e.

Anniho chuan an theih ang leh an thiam dan danin hlauhawm a nih lohziate an hrilhfiah a Awkin Ni a lem zo chu, 'Ni' a en ngaiin a eng leha mihringte leh thil dangte chu engah mah an chan tak si loh a vangin Pathianin hmanruaah a hmang a, "In Pathian chu a \ha, Kawl puithiamho pathian chu a \ha lo; dawt an sawi a ni" an ti a. An thusawi awihin kristianah mi eng emaw zat an inpek phah a ni, tiin a ziak.

He thil thleng hi Pathianin hmanruaah hmangin khaw \henawmahte an  inhrilh chhawng zel a. Rengkheng khuaah hun eng emaw ti chhung an cham a, kristiana inpe te hmingte an lak fel hnuin Amlai khua panin an kal leh ta a ni. He khuaah hian Pathian thu hril chung zelin hun eng emaw ti chhung an chama kristian a inpe te hming  a ziak zel a. Ti chuan, an rawngbawlna chu chhunzawm zelin khaw hrang hrangte an fang zel a ni. Thaiphum rama Pathian thu an hrilhnaa kristiana inpete hming Pu ZD Chuaudenga record dan chu heti ang hi a ni13

Sl Khua Mi inpe zat Inpek ni
1. Tangku mi - 7 12 June 1955
2. Pakheng mi - 31 20 June 1955
3. Tangku mi -32 15 June 1955
4. Rengkhengmi - 13 4-8 June 1955
5. Amlai mi - 37 8 June 1955
6. Rengkhengmi - 55 17-18June 1955
Total mi - 175

Hun eng emaw chen helai vela rawngbawla Pathian thu a hril a, kristian khi ti  zat an siam hnu chuan Thaiphum ram chu chhuahsanin Thaiphum  piah ram Lungtianah kal an tum leh ta a. Ring tharhote fuihna leh \awng\aia thlahnate an neih hnuin Lungtian khua chu an pan leh ta a ni. 

Harsatna tawh dan leh Burma Police-in an man dan : Thaiphum ram chhuahsanin Lungtian khuaah chuan an lut leh ta a. Anniho hi Lakher nula pahnihin an zui ve zel a ni awm  e. He khuaa an awm lai hian Lakherho chuan hekin 'kan nulate an kalpui daih' tiin police hnenah report an thehlut a. Matupuia police hotupa hovin police eng emaw zat nen anniho chu man tur chuan an kal ta rup mai a. Police hotupa chuan "Matupuiah in lo kal vek tur  a ni, in lo kal duh loh chuan in lu kan tan ang" tiin a vau a. Chuti anga a vau avang chuan Tv Lalmama rilruah Pathianin hna  a  thawk  aniang hlauhna leh timna nei miah lovin a Bible  chu pawmin police hotupa hmaah chuan a nghawng  a dawh  ta mai a. 'Ka lu  hi tan ula  ka \hiante erawh hi chu engtin mah ti suh ang che u' a ti ta a ni'  an ti. Police hotupa chuan mak tiin a leh hlauh ta tlat mai a. "A \ha  e, \ha  intih ang chuan awm rawh u, amaherawhchu, Matupui thleng chuan  min kalpui hram rawh u" a ti ta zawk a ni. Pu ZD Chuaudenga chuan 'Lalmama hi he hmunah hian thi lo mah se martarah ka pawm hmiah' a ti \hin a ni. 

Chuti anga an hekna  avang chuan police thana-ah tang, court-ah te thu zawhfiah an ni a. Court chuan "Haw rawh u, tunah" an ti a. "Kan haw thei lo kan ram a hla si a, hetah hian kan damchhungin kan awm ang" tiin Pu ZD Chuaudenga chuan a chhang a, an thinrim chuan thana-a dahluh tur thu pein, thana-ah  an dahlut fel chauh tihin kawngka a rawn inhawng a, "Rawn chhuak rawh u; in thawmhnaw nen" an rawn ti  ta mai  a. An va chhuah chuan mipa leh hmeichhia an lo dinga chibaite min buk a, an \ap ta a. Chung min rawn hruaichhuaktute chu Dr.Lalchhuana leh Nurse Vanhrangi Thingsai, kan mizopui ngeite an lo ni a, "Kan lawmin kan thla pawh a muang sawng sawng a ni" an ti. An ni chuan an inah min awmtir ta a, tu mahin eng mah an zawi zui tawh lo tiin a ziak a ni14 

Hun a kal zela Matupui police-te chuan an rawn ko leh ta thut mai a. "In ram a in hawn hun a lo thleng ta, insiam ula hawng tawh rawh u" an ti a. An thu chu hnialzel chi nia an hriat loh avangin Mizoram lama haw chu an tum ta a. Chuti anga anniho an hawng dawn tih an hriatin an rawngbawl tawhna-a kristian, la naupang te-te-te  leh ringtharte chuan an uiin an  mahni maia awm chu an hupphurh em em a. "Kan tel lo chuan Isua hnenah min kalsan suh u, a kawng kan hre lo vang" tia \ap chungin, ni 1 November 1955 chuan Mizoram lam panin; rilrua vei kap la nei nia inhre chungin an lo  hawng ta a ni. Ti chuan, an rawn phei chu Mizoram khawchhak tlangdungah rawn phei zelin Darzo khua a\angin mahni khua \heuh panin an in\hen darh ta niin an sawi. 

Pioneer missionary chu :
Matu ram Thaiphum rama kum 1955-a Pathian thu hril a, a lo hawn hnu hian, Chanchin \ha an va hrilhna Thaiphum rama kohhrante nen pawh chanchin inhriat zuina eng mah an nei tawh lem lova. Chuti anga hun a lo liam zel lai chuan Thaiphum Baptist Association chuan Chanchin \ha an dawn kum 50-na Golden Jubilee, kum 2005-ah lawm an tum a. Ti chuan, an bial inkhawmpuiah ngaihtuah a ni a. An Jubilee lawmna ni atan Chanchin \ha lo hril hmasatute an rama an luh ni chiah ni lo mah se khaw nawm lai deuh chuhin Ni 27 March 2005 chu, an Golden Jubilee ni atan an pawm ta a. Tin, keiniho hi Chanchin \ha-ah hian tute hrin nge kan nih tih an ngaihtuah a. An sawi ho hnu leh an upate an rawn hnuin "Keini chu Matupui lam hrin ni lovin, ram hla tak a\angin min rawn zawng chuaka Pathian thu min hrilh tute an awm a chungho hrin chu kan ni a. An hmingte pawh kan la hria a, an khuate erawhchu kan hre tawh lo" an ti a. 

Ti chuan, an missionary-te hming an hriat dan, anmahni lam dana an sawite chu; 
1. Lalmana
2. Suadenga
3. Thangzuala
4. Pi-Koha
5. Kimi
6. Chawii te an ni15 Heng mite hi pioneer missionary-a an pawmte chu a ni ta a ni.

Chuti anga Golden Jubilee lawm an tum takah chuan Chanchin \ha lo hrilh hmasatute Pu ZD Chuaudenga-te zawng chhuak tur chuan an \halai hruaitute pahnih Pu Vana leh Pu Hruaia te rawn tirin  Mizoramah an rawn zawng chhuak ta a ni. Ti chuan, Pu ZD Chuaudenga leh a \hiante chu an rama Chanchin \ha hril hmasa berte an lo ni a, Thaiphum rama kohhrante chuan an pioneer missionary atan an pawm ta a ni. Heti ang dinhmun an chang thei hi lu chhum ban chhum huama Pathian thu hril tura an inpekna rah a ni kan ti lo thei lo vang. Lalpa'n an tawrhna te, an hreawmna te hre rengin an hun tawp dawnah he nihna hi a hlan ta a ni. A ropuiin an lawmpuiawm hle a ni.

Golden Jubilee an lawm leh an chawimawi dan :
Thaiphum Baptist Association mi tirhten an pioneer missionary Pu ZD Chuaudenga leh a \hiante an rawn zawn chhuah hnu chuan an ram lamah an hawng leh ta a. Ram dang foreign ram te a nih avangin thil buaipui ngai leh \ulte an buaipui fel hnuin Golden Jubilee lawmnaa tel turin Pu ZD Chuaudengate chu an rawn hruai leh ta a. (Hetih lai hian Pu ZD Chuaudenga hi tar tawh tak, kum 75-mi niin a chakvak tawh lo hle nghe nghe a ni). Anmahni rawn hruaitute chu hengte hi an ni; Thangkhara Burma police pension kum 75 mi, a fapa Vanbika leh Narui-a te an ni.

Ti chuan, Thaiphum rama Rengkheng khua-a Golden Jubilee lawmnaa tel tur chuan an sawmna leh ngenna angin Ni 11 March 2005, zan dar 12:20-ah Saiha night bus-ah Zobawk chhuahsanin an kal a. Zobawk a\anga amah \awiawma kalte chu hengte hi an ni.
1. Pu ZD Chuaudenga
2. Pu R.Zothansanga 
3. Pu PT.Lalromawia
4. Pu ZD Samuela (A fapa)
5. Pu PC.Lalzikpuia-te an ni.

Tin, pioneer missionary zinga mi Pu Lalmana  hi tuipui kai, var\ekah a awm a, anniho nen hian an chhuak tlang vek a ni. Tuipui Var\ek a\anga \awiawmtu chu heng mite hi an ni.
1. Lalmana
2. K.Lalveli     
3. T.Lalropuia-te an ni.

Ti chuan, anniho chu a theih chin chin motor-in an kal a. Zobawk a\anga an chhuah hnuin Ni 21 March 2005 ni-ah Golden Jubilee an lawmna tur khua Rengkheng chu an thleng ta a ni. Anniho, jubilee lawmnaa kalte hi khua a\anga Km 2 vela hla an ramriah ropui takin ei leh in tuihnai tinrengte lo buatsaihsakin a khaw nawtin an lo hmuak a ni. Thingpui, ei leh in turte an in a, an chawlh hahdam deuh hnu chuan an thuamhnawte chu nula leh tlangvalten an ahsak  a. Pu ZD Chuaudenga leh Pu Lalmana, an pioneer missionary te phei chu an chuanna tur Sakawr an lo buatsaih lawkah an chuantir a, an kal hmasaa mipuiin khua thlengin an chhawm lut ta a ni awm e. Pu ZD Chuaudenga  chuan 'Sakawrah hian a zin an phah si lova, a chuan a nuam vak lo' tiin a chanchin a ziak nghe nghe a ni. Khuaa an han lut chu chibaite an inbuk sup sup a, an missionary hmasate hmel, tar  upa ve tawh tak mai hmel an hmu chu an lung a chhiain, an biangah mittui a luangin an \ap zawih zawih hlawm a ni. Upa deuh ho zingah chuan an hming sawi thei pawh an lo la awm nual mai niin a hmuna kalten an sawi.

Jubilee lawmna Rengkheng khuaa hun an hman dan :
Thaiphum Baptist Association-ten hman dan tur programme an lo siam angin jubilee lawm ni chuan zingkarah khawchhungah kawng zawhin an au rual  a. An au hla chu 'Jesuh teh'  (Banei doeh), Isua chu Lal a ni tih leh, 'Tolungtahai Kasak kawng Pathian tih a min zung zae kawng min tawi tak' "Lei leh van siamtu Pathian chu chatuanin ropui rawh se" tia au rualin khawlai an fang a ni. Chhun inkhawm leh inkawmhona te, zanah inkhawmna te an nei a. Tin, an pioneer missionary Pu ZD Chuaudenga an hnam dana puan ropui leh chawimawina atana an hman Chawngrak puan an pe a. Missionary Medal chawimawina Pu Vanbika'n a hlan bawk. Heng chawimawina a dawn lai hian Pu ZD Chuaudenga hi kum75 mi pawh a phurin, \halai ang maiin a hlim hle.

Tin, a lawina kohhran BCM Bazar Zobawk chuan heti ang mi ropui leh chhuanawm pioneer missionary ni a, "Chawimawina Missionary Medal" hial dawng thei kan nei hi kan chhuang hle a. Amah kan ngaihhlutzia lantir nan leh chawimawina atan Chawimawina thuziak BCM Bazar Zobawk kohhran hmingin ni 16 July 2005 Sunday zing inkhawm-ah Upa C.Lalfaka, Chairman-in a hlan a ni16 Kohhran pawhin a lawmpuiin kan chhuang hle a ni. 

An chhungkaw chanchin tlangpui :
Pu ZD Chuaudenga hi Thaiphum rama Pathian thu hrila a lo hawn hnuin Ralvawnga a in-ah  a awm a. A rawngbawlna hi a chhunzawm zel ta lo niin a lang. Rambuai avanga khaw sawi khawm vanga Zobawk an luh hnu kum 1977-ah R.Malsawmi,  R.Hauhlira fanu, Rotlang 'E' khua nen an innei a. Fanau malsawmna dawngin fapa pathum leh fanu pahnih a nei a, an fate chu ;
1. Nuthangi
2. Lianpuithangi
3. ZD Samuela 
4. ZD Siamkima
5. ZD Lalawmpuia (L) -te an ni17

An chhungkuain Zobawk Bazar vengah in leh lo bengbelin an khawsa a. Thaiphuma golden jubilee lawmnaa an kal hnu hi chuan a hriselna te a \ha lovin Kal (Kidney) lamah harsatna a nei a. Lunglei leh Aizawl damdawi in lamah te a inenkawl hnuin, a chak lo tial tial a, amah hmuh chak em em , Thaiphum ram kristiana a siam kal hmasate nen intawkkhawm leh turin, Kum 77 niin ni 16 July 2007 khan ropuina ramah kohhrante'n kan thlahliam ta a ni.

Tlangkawmna :
Pu ZD Chuaudenga hi kohhranah mite hriat tur angin nihnate nei lo mah se, amahah Thlaraua harhna lo chang tawh a nihna langin kohhranin harhna leh hlimna kan chan ni khuate hian a phur thei em em \hin. Amah hi mi lungleng mi tak niin khawhar inahte hian a hnukhawi lama khawhar hla un tak tak lungleng tak maia sak hote hi nuam a ti thei hle \hin. Tin, mistiri thiam tak a ni bawk.

Annihovin kum 60 liam taa Matu ram, Thaiphum hnamho zinga Pathian thuhrila an thleng hi Pathian tirhna leh hruaina nasa tak an chang a ni tih hi hai rual a ni lo. Tunlai hun anga kohhran emaw, pawlho, para-church ang emawin an tirh pawh ni lo, anmahni hruaitu leh buatsaihtu Thlarau Thianghlim hruainaa heng ram pilril leh \ihbaiawm tak mai a, hlawh pawh nei lo, mi hriat pawh hlawh zui chuang lova; Matu ram Thaiphum hnamho zinga Pathian thu an hril hi a makin Pathian hruaina avang a ni tih a chiang hle a ni.

Amah Pu Denga pawh rawngbawlna an neih a\anga kum 50 liam hnuah hriatchhuah niin Golden jubilee lawmnaah kum 75 mi a  nihin chak lo tak chungin a la kal thei hram hram a. Amah tirtu Pathian chuan Amah avanga a tawrhna leh hreawmna te hre rengin a hun tawp dawn lamah pioneer missionary nihna chawimawina ropui, missionary medal hial a dawn tur hi, a tirh ngei tichiangtu a ni tih loh rual a ni lo. Ropui ka tiin ka lawmpui tak meuh meuh a ni. He leiah chuan tunlai a kan missionary-te angin kohhrante lawmna leh chawimawina te dawng lo mahse, amah hmangaihtu leh tirtu kan Pathian chuan chawimawina  leh lallukhum ropui tak nen lungngaihna leh natna awm twh lohna hmun van ramah a lo hmuah ngei ka beiseiin ka ring tlat a ni.

Thu hriatnate :
1. Pu ZD Chuaudenga Dairy hrang hrang.
2. Pu  R.Zothansanga. BCM Bazar, Zobawk chuan Golden Jubilee lawmnaa kalin an chanchin ziakin a vawng \ha a ni
3. MBK Ralvawng Centenary souvenir, 2001, KL Offset Printers, Aizawl. 
4. BCM Bazar kohhran minute bu 2006.
5. Upa ZD Laltawnga. (ZD Chuaudenga nau, Ramzotlang) nena inkawmna leh a chhianchhiah te atangin.

Comment : He thu hlu tak mai hi ka pa,  R.Lalhmingsanga chuan TKP Bazar Unit, Zobawk  ten Thalai Aw kum 25na puala Souvenir lehkhabu 'Sulsutu' tih a ziah atanga lak a ni a, a phalna-in ka blog-ah ka han dah a,  khawvel hian an lo hriat ve theihna turin khawi hmun atang pawha click chhuah theih tura dah hi a awm reng a ni.

Amah ZD Chuaudenga hi, a rawngbawlna hmuna mite hian Reverend title an pe nge, Rev.ZD Chuaudenga tiin lehkha-ah an lo ziak thin a. Amah hi a thenawmpa emaw, a thenawmnu emaw, a khua ten an ngaihdan ka hre lo. A hnathawh erawh hi an ngainep phal hian ka ring lo a ni.

He Article hi chhuah chhawn phal a ni hrih lo, a ziaktu hian a Revised dawn mek avangin

2 comments: