DROPDOWN MENU

Friday, April 29, 2016

185/2016 7th SOCIAL PARTICIPATION POLICY

7th POINT SOCIAL POLICY
(PUBLIC PARTICIPATION POLICY)


He Social Policy hrilhfiahna tha ber chu Pa Taima leh rinawm Chhurbura'n "Tha chu ngai e" a tih kha ni a. Mi fing kan khawtlangin kan mamawh lo a, "Tha chu ngai e" tih changchawia penchhuaka inpe thei hi kan mamawh a ni. Vote hmanga tling mai thei, hma la thei lo hruaitu remhria ai chuan Mi a thawh nachang hria a ni kan mamawh chu ni.


Ruahmanna leh hmasawnna hi a khingbai ta fo mai a, hmasawnna hian hlet a nei lian ta hle mai. Kan mimal hmasawnna leh changkanna hian khawtlang hmasawnna a keng ngawt lo a, khawtlang tana thawktute rilru thuhmun leh hmalakna inang kan neih loh vang hian kan nih tur ang kan ni lo fo thin. 


Zobawk North VC huamchhung veng leh mimal, khawtlang, chhungkaw hmasawnna tur atan  duan a ni a. Mimal, Chhungkua, Khawtlang, Kohhran leh Zirna in, Political Party leh Pawl hrang hrang ten hma kan lakna tur leh awmze nei zawka kalpui a nih theih nan te, hmasawnna inhnerem tak a awm zel theihna turin duan a ni a. A hrang a hraia chuk mai lovin tum thuhmun neia hma kan lak zel theihna turin heng Policy-a awm te hi a hlawhtlinna turin hrereng ila kan duh hle a ni.

He Policy hian Zobawk North mipui zawng zawng a huam vek a, a hlawhtlinna turte, hmalakna turah te, a chhawrtu tur kan nih vek avangin Policy hlawhtlinna tur atana ruahman a ni. A aia tha zawk pawh a awm thei ang a, amaherawhchu, ti ti leh tawngkam maia sawi chauh a nih thin avangin kaihhruaina kan la nei lo a. A tul a nih chuan ENNAWN leh zel ni se.

He Policy hian 

1. Human Development Index ang deuhin Hriselna, Zirna leh Damrei zawng, sum thawhchhuah leh rinna, sakhuana lam a ngai pawimawh hle a ni.

2. Chumi bakah chuan Khawtlang inunauna leh hmalatu pawl hrang hrang suihzawm a, mumal zawka sorkar thawhpui avanga changkanna hi a tum a ni. 

3. Tin, Mipui tha thawh (Public Participation) tel lo chuan khawtlang changkanna  awm, thei lo a, chuvangin Democracy kan nih angin Sorkara innghat pumpu hlum mai lova, mahni tih theih zawna tha leh zung seng hreh lo tura mipui buatsaih a ni

4. Pawl hrang hrang leh Kohhran hmalakna avangin khawtlang hi thui takin ke a lo pen tawh a, chumi chhawm nung zel chung leh an hmalak zel dan turah inrawntwn chunga kal

5. Zirna leh hriatna - thiamna tha chu retheihna umbo-na tha ber a nih avangin zirna chawisawng tura hmalak

6. VC term khat atan mai ni lovin Term lo la awm leh zel tur atana rahbi lo duan lawk a nih angin, he Policy emaw a aia tha zawk emaw, changtlung zawk neih theihna tura hmalak nise.

7. He Policy hi kum thum chhung atana ruahman a ni a. Hma kan sawn zel a nih chuan ennawna siam danglam nise. 


He social Policy a hlawhltlin theihna turin YMA, MHIP, MUP leh Kohhrana Thalai Pawl hruaitute, Zirna in a Head incharge theuhte leh Prominent Citizen, Leaders te pualin kum khatah Sensitization meeting neih thin nise. Tin, Monitoring & Evaluation neih thin a ni ang a, Social Policy hlawhtlinna tur atana thawktu mimal, chhungkua leh khawtlanga chawimawi leh sawisel ngaite puan thin a ni ang.


SOCIAL POLICY :

POLICY chu ruahmanna PROGRMME in a zui ang a, PLAN fel tak nena hmalak niin, hmalak dan endik MONITOR turin ke pen ila, a hlawhtlin leh tlin loh tehna EVALUATION a awm se, hmasawnna a thleng a ni mai.

1. FAINA LEH THIANGHLIMNA :
Fai leh khawtlang thianghlim zawk kan nih theihna turin Sorkar chuan hma a la mek zel a, thawktu leh hmalatu thawhpui thei turin Pawl hrang hrang te, Kohhran leh a hnuaia a pengte kan sawm a ni. Faina hi Pathian dawt, amah an teuhna ber a nih avangin Fai inzirtir hi mi tin mawphphurhna a ni a, mimal taksa fai leh thianghlim kawnga hmalak a tawk mai lo a, In leh a vel, khawlai leh kawng dung fai taka vawn a nih theihna turin hetiang hian hmalak kan tum a ni.

1. Chhungkaw tinin kawng kal leh mahni hman tur bawlhhlawh bawm kawtkaia hung theuh turin kan ngen a ni.

2. Kohhran leh Zirna in ten an area chhung remchang laia bawlhhlawh bawm a tul leh mamawh dan anga dah ngei turin kan ngen a ni. 

3. Kawngpui remchang leh puipunna hmunah Bawlhhlawh bawm dah nise, hemi atan hian Kohhran tina Thalai Pawl theuh ten hma min lakpui turin kan ngen a ni.

4. Zirna in ten thla tinin vawi khat tal faina chungchangah an area chhunga hnatlang, hnathawh emaw fai zirtirna hun hmang theuh turin kan ngen a ni.

5. Pawl hrang hrang ten an Day emaw hun pawimawh bikah khawtlang faina kawnga hmalakna nei zel turin kan beisei a. Hnatlang, kawngzawh (Cleanliness Rally), zirtirna emaw a remchan dan anga nei thin turin kan beisei a ni.

6. Kohhran Sunday School ten  zirlaite hnenah Faina leh Thianghlima chungchanga zirtirna hi zing lua awm lo khwpin zirtir thin se.

7. VC ten chawlhkartin inrinni apianga bawlhhlawh paih dan ngaihtuah turin hma lak nise. Chumi chhawr ngei tur chuan VC leh YMA ten hmalak nise.

WORKING CALENDAR: A langkim lo


2. HRISELNA :
Hrisel leh damrei zawk kan nih theihna turin Sorkar chuan hma a la mek zel a, thawktu leh hmalatu thawhpui thei turin mipuite kan sawm a. Khawvelah hnam hrisel leh damrei, hnam hlim tak kan nih zel theihna turin hmalak kan tum a. Hrisel tehna hrang hranga hma kan sawn theihna turin a hnuaia mite hi mimal, chhungkua leh pawl hrang hrang, kohhran leh zirna in ten zwm tum nise

1. Nauchung thih leh richeha thih (Maternal  Mortlity Rate) a bo theihna turin Sorkar hmalakna zawmin Health facilities hrang hrang, Vaccines, Treatment leh a dangte zawm tum tur mipui leh Hlamzuih a  bo theihna turte, Naute Ni 42 aia an damrei vek theihna turin hma lak nise. Infant Mortailty rate tihniam turin VC ten a tul anga thawhpui, sorkar hmalakna twiawmna tur zawngin ngaihtuah thin se.

2. Damreina leh hriselna atana pawimawh tak zuk leh hmuama fihlim thei turin hmalak nise, VC ten ruahmanna neiin hmalak thin nise.

3. Ek in (Commode system) chhung tinin an neih theihna turin hmalak nise. Bawhzui leh ruahman, hnatlan sak ngai apiangte VC ten ruahmanna siam thin se. Kan mamawh tawk Vantlang zunin zahawm tak leh thianghlim tak, mi dangte tana hnawk lo tur nei thei turin VC ten hmala thin se. Bawhzui leh ruahman, hnatlan sak ngai apiangte VC ten ruahmanna siam se.

4. Tui thianghlim tak intur kan neih theih nan hmalak nise. Neih belh piahlamah kan neih sa enkawla, vawnghim a, semzai (Manage) thei turin hmalak thin nise. A thawktu PHE te thawhpui tur leh Pathian siamsa tuikhur leh Pump te tha taka enkawl turin VC ten ruahmanna siam se.

5. Tui luankawr leh kawnglaia tuiluang te enkawl tha turin hma kan la ang a, Leimin pumpelh thei turin tan lak nise, bawlhhlawh leh nawl lenchhuah a awm lohna tur te, kawr tha zawk kan neih theih nan leivung leh bawlhhlawh paihdan kengkawn nise

6. Septic Tank leh ek in thuah, thli bawlhhlawh chungchangah mi dangte tana hnawksak lova kan awmzel theihna turin hmalak nise.

7. Hriatna dik leh kimchanga hriatna hi engtik lai maha a that loh ngai loh avangin Health awareness  (Correct & Complete Information) a awm theihna turin hmalak thin nise.

WORKING CALENDAR :


3. INFRASTRUCTURAL DEVELOPMENT :
Hmuh theia hmasawnna kan neih zel theihna atan hengte hi tihhlawhtlin tum ila

1 Khawtlang mamawh (Community assets) nei turin VC ten Sorkar dawr thin nise.
2 Mimal insak leh bungruate hi hnawksak a nih lohna turin vantlang zah thiam turin  VC ten zirtirna pek thin nise. Kawngpui nek, Culvert chhilh leh Thli, leivung ten mipui mit a tihkham, tihbuai lohna turin hmalak nise. A tul a nih chuan thiah leh hnatlansak hial thin nise Insa tur reng reng ten VC ah inhhriattir zel nise.
3 Mimal, Kohhran, Contractor leh tu pawhin Building etc sa tur an awm chuan VC te hnenah hriattir thin nise, kan hmalam kal zel tur atana hnawksak a nih loh nan VC leh YMA ten enpuia ruahmanpui thin se.
4 Building, Water point, Connection, Tanky leh kawng tihhmasawnna kawngah a chhe zawnga nghawng (hlet) a awm lohna turin ruahmanna thui tak nei turin VC leh pawlho ten hmalak nise. 
5 Sorkar leh Pawl hnathawh tha lo (Contract etc) te, Sorkar programme kalpui thin chu chu VC kaihhruainaa dodal tura huaisen inzirtir nise. Hei hi Pawl hruaitute nena sawiho chauhah dodal thin nise. Mimal inhuatna avanga complaints, dodal hian kan khawtlang a tihhmingchhiat thin avangin
6 Contract leh hmasawnna hnawthawh reng reng chu estimate anga thawh a ni em tih enpui thin nise. A tha lo a nih chuan Dodal ngam tur leh siam tha tura nawr thin nise.

7 Kawng luan (SMBT) leh Pavenment, RCC etc hi humhalha ven nise. Kawngpui tichhe zawnga motor sil, rod chhut ngil leh tuiluantir a awm lohna turin hmalak nise.

WORKING CALENDAR   INFRSTUCTURAL DEVELOPEMENT : 
Thla thum chhungin vawi khat meeting leh review neih zel a ni ang a, chumi meeting ah chuan Point by point in hmalakna tu a awm em tih leh thlir ho neih zel a ni ang. Mawhphurtu pawh inruat thin a ni nghal zel ang. Pawl hrang hrang te chetna turin bituk siam thin nise.


4. ZIRNA TIHMASAWN :
Thiamna hi inchhuhsak theih a ni lo a, tihhmasawn theih a nih avang mipui ten zirna kawnga hma kan lak theihna turin hengte hi zawm tum ila.

1. Zirna tha leh changtlung tak kan neih theihna turin Environment tha nei turin hmalak nise. Exam laia bengchheng siam leh programme tlem thei ang ber neih tum nise
2. Zirlai leh zirtirtu (Pupils-Teachers Ratio) dik tak  awm theihna turin hmalak thin nise. A tul a nih pawhin sawnchhuah leh thawhpui tura hmala-in phungbawmah mipui sawm thin nise.
3. VC leh VCDC/NGO te hian thla thum chhungin vawi khat tal chu sikul zawng zawng tlawh thinin, an harsatna, an mamawh leh tulte sawipuia a tul a nih chuan sorkarah thlena bawhzui thin nise.
4. Zirtirtu thawk tha lo, kal tha lo leh nungchang mawi lo emaw, zirna tithuanawm thei an awm a nih chuan Sorkarah thlenin, a tul a nih chuan na taka hma la tura nawr nise.
5. Zirna in te, Uniform thlak (kum 5 aia zing), fees, mid day meal chungchangah uluk taka thawhpui nise.
6. CCE leh Games/sports day te hi Holiday a nih loh avangin VC/sub committee ten hman tangkai thiam turin Saniation and cleanliness atan hmalak nise.
7. Zirlai ti tha, zirtirtu hnathawk tha, sorkar hnathawk taima leh chawimawi tlakte chawimawina hun siam thin nise. Sorkar hnathawk hian zirtirtu kher ni lo pawh zirlai min petu a nih avangin a huam ang

WORKING CALENDAR   EEDUCATION : 
Thla thum chhungin vawi khat meeting leh review neih zel a ni ang a, chumi meeting ah chuan Point by point in hmalakna tu a awm em tih leh thlir ho neih zel a ni ang. 
 HMALAK DAN TUR CHU: 
1. Exam hma in routine kimchang School lam atangin hriattirna dawn thin nise, chumi atang chuan khawtlang hruaituten tlangau leh bengchhen siam, programme siam chungchangah exam tur ngaihven thin nise.
2. Teachers ratio neih dan hi zirtirtu ten kum khatah emaw, zirtirtu trnsfer an awmin hrittir thin nise. a tul anga sorkar hmalakpui a ngaih theihna turin
3. Quarterly school visit nei turin routine siam nise. A tul angin point 5 na atanga 7 na hi enzui thin nise.


5. INUNAUNA LEH TANRUALNA :
Tanrual chuan hlawhtling thei lo a awm lo a, Kohhran leh Pawl hrang hrang leh chhungkua thawkhopo thei turin hmalak nise.inunauna leh Political party inbeihna uchuak tibo tura hmalak nise.

1 Kum khat chhungin Joint NGO, VC, KOhhran intawhkhawm hi buatsaih thin nise. Chutah chuan hmalak zel dan tura kan beiseina sawihova, hlawhtling tawhte report pek thin nise.
2 Mimal leh chhungkua, khawtlang tiralmuang lo thei leh harsatna tawh te sukiang tura hmalak thin nise.
3 Chhuan chham, tarchak lo leh ruihhlo ngaite puala hmalak dan tur ngaihtuahin, ngaihtuahna seng tur bik ruat ennnawn nise.
4 Mizorama khaw hmasawn leh langsar kan nih theih nan LED Village hmasa ber, Faina leh nungcha leh ramngaw humhalh kawngah hmalak nise. Hemi atan hian khawtlangah sensitization programme duan thin nise.
5 Khawdai leh VC ramchhung chereu tur ven te, kawngpui daia thing humhalh te, thingphun leh tuihna humhalh kawngah rual taka kan tan thieh nan ruahmanna siam nise.
6 Bazar/thlai thar zawrh leh lei chungchangah ruahmanna fel zawk siamin zingkar leh ni bik siama hmun leh hun siam nise.
7 MLA/VC/SORKAR THUNEITUTE nena thawkho thei tura tan la in, sorkar hmalakna tihmingthatu kan nih theih nana ke pen tum nise. Mite entwn khua kan nih theih nan tangruala hmala turin inzirtirn pek thin nise.

WORKING CALENDAR   INTERRATION : 
Joint Action committee emaw, VCDC emaw ten committee hrang neiin, YMA, MUP, MHIP, MZP, CONSUMER Union etc aiawh telin siam nise.

6. SPORTS & YOUTH DEVELOPMENT :
Thalaite leh kan khawtlang hmasawnna, hmingthatna tur atana hma lak a nih theih nan

1. Football field, Indoor stadium, Basketball court te nei tura hmalak nise
2. Khawtlang aiawha penchhuakte chawimawi leh duhsakna lantir turin ke pen nise.
3. VC leh pwl hrang hrangte hian a tul  anih chuan sum thawh leh hmalak nise
4. Sports lama Incentive cash award la phak thei tura thalai te fuih nise.
5. Sum sen hreh lo leh mahni pawha seng hreh lo turin infiammite cho chhuah nise
6. Thalaite tana kawngawlsam a awm zawk theih nan sorkar hmalakna hrng hrang pawh hnaih thin tur leh mahni khawtuala kochhuak thei tura inbuatsaih nise
7. Kawngpuia infiam lo tura thalai te zirtir leh a hmuna infiam thin tura hmalak nise. Thalaite nunphung tha zawk, khwlaia bawlhhlawh paih, zun in lov azung leh inthiar thin an awm tawh lohna turin zirtir nise.

WORKING CALENDAR   Sports &  Youth Development: 
Games and sports Assn, Sporting Club te, TT Club te a hrang a hrai theuha an din hian hmalak a harsa a, chumi khaikhawm tur chuan Zobawk North Athletes Club din nise. Chu chuan khaikhawm se, hmalakna leh a tul ang chu VC etc ah puangzar thin se.


7. MIPUITE :
7th Social Policy hi VC leh pawl hrang hrang ten kan hmasawnna tur a nih angin, mipui ten kan tihhlawhtlinna turin kan kovah a innghat thui hle a. Chu vangin theih tawpa khawtlang hruaitute tawiawm turin ngen nise.

1. Sorkar duh loh phal loh thil - kawngdunga insuk te, mahni area hnawk taka dah te, kawngpui tichhe zawnga khawsa thin ten an sim theih nan zirtir tangrual ila
2. Bawlhhlawh paih leh mahni thli hnawksaka a awm loh nan chhungtin te tangrual ila.
3. Sorkar leh VC, YMA hmalak ngai lova kan area tifai a, tuiluankawr leh thli, bawlhhlawhte hnawksak taka a awm loh nan hma la ila.
4. Tui, Gas, Buhfai leh thil sem hrang hrangah duhsak bik, duham bik awm lova rualkhai taka kan awm theih nan leh fair taka che thin turin chhungtin kan beisei a. Hemi lai hian tar chak lo te leh rual ban lo te tana hawihawm turin kan inngen a ni.
5. Khawtlang a lo mawi a, a lo felfai zawk theih nan mahni areaa hnawk leh mit kham khawpa bungrua dah lo turte, motor double parking leh mikhual tan pawh zahawm thei tura kan insiamrem theih nan tangrual ila.
6. Mipui ten hnatlang rilru paih a, mahni tana chakai khawrh rilru nena hna thawkin, hnatlang, nregs, thlan laih leh khawtlang huap hnatlanin hna thawk thin turin kan inbeisei a ni.
7. Khawtlang hmasawnna tur sum thawh, pawisa deduct/cut leh dontion kawngah rilru zau tak pu chunga khawtlang tana inphal turin kan inngen a ni.

WORKING CALENDAR   FOR PUBLIC PARTICIPATION: 
Motivation, Sensitization leh Awreness nei turin Pawl hrang hrang committee leh Kohhran hrang hrang intawhkhawmna hmunah Programme tawi te nei tura thusawi hun dil thin ni sela. Hemi kengkawh tur hian Resuorce group siam nise.

FOR OVER ALL :

VC te hian Committee hmaa an pawm hnu-ah an mahni huangchhungah inhrilhfiahna zan khat neih nise. Chumi atang chuan inthuruala kalpui zel a nih theih nan leh mi dangte zirtir tur an fehchhuah theih nan ka han buatsaih a ni e. 

Modi Sorkar tih ngawt a ni lo a, Hman ata ramchang tawh leh Lal thuneihna hnuaia kun thin te, Civilization ropui tak tak te khan hmasawn nan an lo hmang tawh a.  Hmang hmasa apiang an changkang thin a ni. Burma lama kan Mizo unaute hian sorkar an nghak ngai lova, an thawka an hlawhtling mai thin a ni.


America President ropui tak JF Kennedy chuan kum 1961 ah khan “I ramin eng nge a tihsak theih che ngaihtuah lo la, i ram tan eng nge i tih theih tih ngaihtuah zawk rawh” tiin  a sawi daih tawh a. Kan la hre lo a nih pawhin a awm viau zel e. Kan rethei lutuka an ram milin US mipuite a fuih a ni i ti a nih pawhin a awm e. Mahse hemi a sawi hma kum 20 chuang liam tawhah khan Mizo tlangval Kaphleia chuan “Kan damrei leh rei lohte hi kumte, thlate hian a hril lo ve, kan thu leh kan thiltihin a hril ber zawk a ni” tiin a sawi daih tawh a. A sawi ve mai mai a ni i ti a nih pawhin Amah vek khan “Thingtlang mite hi mi ngawi chawi tak an ni. An kiangah miin thu sawi sawi mah sela, a dik nge dik lo tia thu chik an tum lo va,  an zawt bawk hek lo” tiin a sawi lawk a. “Kan khawtlang hruaitute hian chu chu an hriat loh chuan hma kan sawn thei lo ang. He retheihna leh manganna te hi hriatnain a tihreh theih a ni a” tia min hrilh bawk avangin hmasawn turin min duh a ni. Hmasawn tum leh hmasawna changkang tura bei thinte, ngaihtuahna sengtute chuan hmasawn tum miah lo, a la tha alawm, a la tawk viau a ni, a la theih loh a ni tia, chhuan lam zawng zel thinte bula awm chu hahthlak an ti thin.


Ka assignment hlui ka hai chhuak a, tangkai an lo awm ve takah kan khawtlang milin kan edit zawr zawr a ni e, spelling mistake pawh a awm mai thei a, ka edit hman lo. Tihian a awm awm lo awm ve phawt mi teh se.




No comments:

Post a Comment