DROPDOWN MENU

Tuesday, August 08, 2017

229/2017 Vanmawia leh a hla te

VANMAWIA : HLAPUI PHUAHTU
(arranged and based on Kristian Hla Bu)
Saichal khuaa piang Vanmawia hi kum 1922 khan Chawnbuaia  (Ex District Council member) leh Zakhumi te fa ni turin a lo piang a.  Unau mipa 4 leh hmeichhe 4 zinga a upa ber dawttu a ni. Saichal a\angin Saitualah kum 1923 khan an pem a. Kum 11 anih (1933) khan lower primary a pass a, kum 1936 khan Middle English School a\angin First Divisionah a zo a ni. Hetih lai hian Jubilee Hostelah a awm \hin a ni. 


Dr Rosiama enkawlin Jorhatah a awm a, High School a kallai hian kawr pakhat chiah a neih avangin a sukfai lai chuan kawr a ha lo mai \hin. An Skul Headmasterin a hriat chuan a khawngaih ta em em a, tuktin a Bangla chu a phiahfaitir a, thla khatah Rs 5/- a hlawh atan a pe a. A zangkhai phah hle \hin.  

A awmna ber Dr Rosiama te chhung chu Singapore lamah an sawn avangin an kal a. Dr Rosiama chuan a khawngaihin “Ka furniture hi hralh vek la, lehkhazir nan i lo hmang dawn nia”tiin an hrilh nghe nghe a ni.. Indopui II na a lo thleng a, phaia lehkhazir Mizote chu an chhungten an ko haw nasa hle a. Hetah hian Vanmawia pawh chu a pa chah angin Mizoram lamah a lo chuang chhuak ve nghal a. 

A \ul ang ang thawka hlote a thlawh hnu kum 1943 khan Indian Airforce-ah \angin pension thlengin (kum 15 chhung zet) a thawk a. Duhsakna dawngin Sergeant (belthum) a kai a ni. Chumi hnu chuan D.C office, Aizawla Development Branch bikah Clerk hnathawkin hun a hmang leh a. 


Pathian engkimtitheia rorelna hi chatuanin a zual zel dawn a, a ropuina belhchhah zel turin misual thi tawh hnu chhandamna kan ni ta hi a mak a ni. A fapa thisen meuh senga nunna min pe hi a ropui a, a zar zotu kan nih theih avangin a rawng chauh bawl mai tur kan lo ni. Chu pawh chu mi zawng zawng tan, hnam tinrengte zingah a duh apiang tan a ni a. Man a nei lo a, phut chhuah emaw, tlawn ngai lova Chhandam kan ni a mak a ni! Hei erawh chiang takin min hrilh a, khawvel thilte kalsan Lalpa rawng bawl erawh a \ul hle tih a hriat theih a ni. Mizo irawm chhuaka hnam tinte \hahnemngai taka sawmna hla \ha kan nei hi a huapzau hle.


Kum 1950 khan C.Thantluangi chu nupuiah neiin  fanu pahnih an nei a ni. Sorkar hnathawk chungin zing lamah Matric a zir paha,  1962 khan matric chu First Divisionah a zo leh a ni. Zing lamah a zir chhunzawm theih tak loh avangin chhunlamah pisa kai a ngai si a, chhunzawm zel a duh avangin Pachhunga University College-ah chuan Pre University Course (pawl sawmpahnih ang) atan a inziak lut a. Pisa \an hmaa period khat chauh nang turin a kal zel a, chumi hnu chuan pisa lamah a kal ta \hin a ni. Kum 1963 ah chuan PUC chu   first divisionah a zo leh thei a ni. Pachhunga College a kal lai hian All Assam Inter College Debate-ah an College aiawhin an tel ve a, pakhatna an ni nghe nghe. B.A a zir leh a, a zirlai kum 1966 ah rambuai luhchilhin  ramhnuai a zawm ta a ni. Rambuai lai hian Senator a ni a, secretary to the Chief Administration thlengin a awm bawk. Dan siam kawngah a hnarkaitu ber niin zahkai phaka awm zel a ni. 

Kum 6 leh thla 3 zet a rammut hnu kum 1972 khan a lo chhuak leh a. Kum 52 mi ni chungin BA zir \ha leh thei a, kum 1974 khan BA chu Disctinction-a pass mai ni lovin, upat hnua hetianga a pass thei hi mi bik a nihzia a langchiang hle. 

He hla phuah a\ang pawh hian solfa a thiamzia a lang chiang hle a. A hla dang 60 chuang pawh hi zir tham tak a ni a, hla engzat chiah nge a harmonise tih a hriat theih loh bawk. Bible Society of India ah Patron member niin, kohhran lamah pawh a inhmang zel a. Kum 1978 khan Tual Upa niin, sunday Skul Superintendent pawh a ni tawh. Dawrpui Bial Zaipawl hruaitu \angkai tak a ni \hin a, hetiang mi a nih avangin zaipawl sak chi pawh a phuah tam ber a ni awm e. Zaipawl leh Hla harmonised chungchang lehkhabu siam hmasa a ni a, tun thlenga tangkaipui a la ni. 
Bible thawnthua kan hmuh angin Isua pian thu hi a thluk mawi takin a siam a ni ngawt mai. Khawchhak mi fingten Arsi eng zuia Isua hnen an thlen ta ang hian Chhandamtu hnen thlengin Arsi chuan min hruai thleng se la, Mi fingte tihdan ang hian kan neih rohlu berte nen Nausen Isua chibai buk ve turin rilru dek takin min sawm a ni.

A nupui C.Thantluangi buatsaih Vanmawia hla te (Tonic Solfaa) 1991-a chhuah lehkhabua B.Lalthangliana ziah dan heti hian ziak chhawng ila; “Zaipawl leh Solfa lamah a inhmang zau hle a. Kum 1973-77 chhunga Kristian |halai Pawl General Conference hla bute kha ama chhut leh her vek a ni a. Inpe zo tak tan lo chuan han puitlin mai mai chi a ni lo. Tin, Synod Music Committee-in Kristian Hla bu tihlen tuma an ennawin a ngaihtuahtute zinga kalpui ber pakhat a ni a. Synod-in Music Institute, 1977-a a buatsaih “Hla Hermonised Chungchang” paper a bua siamin a chhiar a; 1979-ah, “Hla Hermonised dan” a bu bawkin a siam leh a. Heng sulhnute hi hetiang lama ziak kan neih chhun a ni awm e” tiin a kutchhuak pawh telh a ni a.

B.Lalthangliana chuan Vanmawia hi “A mizia pawh hi ngaihsanawm tak a ni a. A naupan lai ata mi huatthu sawi ngai lo, inchei uar loa tum erawh sang tak, kut hnathawk tur leh lehkhazir tura tuma tirh ngai lova taima a ni a/ A phunchiar lova, an inchhungah pawh phunnawi leh thil sawisel a ching lo hle. Nu leh pa thu a zawm thiam hle a, a puitlin leh pa a nih thlengin an thu a ngaichangin a zah thiam hle.
Pa \awngkam thlum lem lo tak a ni a. Hla zirnnaahte hian tu mah zahpah nei lova hau bawrh bawrh mi a ni a. mahse mi ten an nel em em tho va, a thu an awih bawk a. hei hian rilru tluangtlam leh a \hatzia a tarlang hle. Hun a vawng dik a, a hna a piangah a inpe zo va, dikna ngaisang mi a ni bawk. Office leh skula a thawlai hian chhungkaw sekrek thawh nan chawlh a la ngai meuh lova, a kova tla chu tling taka thawk zel \hin a ni” niin a sawi a.

Chatuan nunna Chanchin \ha puangtute hian hrehawm tuar mah se an lawm tho, lungngaihna an tawh pawhin an hna an \hulh chuang lo. Isua thutiam an zawm avangin hrehawm rih mah sela nakinah chuan an lawm zawk dawn a ni. Bible thu lachhuakin Chanchin \ha hriltute chuan ram an lak zel thu a sawi a. Khawvel hian Chatuan nunkawng hria se chuan tu nge Pathian fak lo awm ang tiin zawhna min zawt a ni.

Naupan lai a\anga hla lama tui a ni a. Lehkha a zirlai pawhin a a zirlai chu a thluk a siam chawp a, a sakin a sa \hin a. B.Lalthangliana chuan 1943-1950 inkarah hla hi phuah \an niin a ring a. A hlaphuah zing a\angin 60 vel hmuh theih a ni a, chungte chu hlawm 8 ah a \hen theih a ni. A hlaphuah aia tam hi a thluk a siam (hermonised) tura ngaih a ni. Hla phuahtuten an hla athluk an siam aia mawi zawkin a siamsak fo a, mi ten an duhzual thei hle a ni. Chawimawina leh Krismas hla a phuah tam ber a.

Amah hi kan tarlan angin Zaipawl hruaitu hlun a nih vang nge Zaipawl tana sak tur hlaphuah kawngah a thawhhlawk ber hial awm e.  Mizo hlapui phuah kawngah hirat ala hlawh zel dawn a ni. R.Lallianzuala chuan “Kum 1890-1990 inkara K|P Conference-ah Zaipawl pahnih khat tal chuan Vanmawia hla phuah an sa ziah “ niin a sawi a.

Vanmawia hlaphuah zinga lar zual chauh chu Ram engmawi tak chu a awm, Ram zawng zawngte u (Sam100), van mite hla, Lal Engkimtitheia chuan, Lei leh vana thuneihna zawng zawng, Bethlehem arsi chu a eng, Lalpa Chanchin Tha puangtute, Thim zingah ka awm tawh a tih te a ni.

Kum 1980 February ni 23, zing dar 10.30 khan “Khawvel thilte kansanin Lalpa rawng chauh bawl tawh turin” min kalsan ta a ni. Ramhnuaia a rammut lai chuan a pum a na vak a, Phuldungsei khaw kiangah chuan he hla \ha tak hi a phuah ta a.

“Ram eng mawi tak chu a awm,
Tlan sate lenna ram nuam
Mawi leh duhawm tak mai chu;
Chhum zinna piahah chuan” tiin

|halai Hla huanga telh “Thim zingah ka awm tawh a” tih hi hahdam tak, vuak dik taka sak chuan hla phur tak, tha tho leh hlim taka sak chuan a thu nen hian a inhmeh zual a ni. Chhandamna neitu tan chuan thima awm lai  a\anga danglamna neih hi enna a ni a. Chutianga awm te chuan Pathian hmaah rinawm turin an intiam a. An lawm em em \hin a ni. Vanmawia hian Piangthar chu Nun dan danglamna niin a ngai a tih theih awm e.

P.S Chhuah chhawn atan phal a la ni lo. Thiante proof read atana upload a ni. Reference pawh ka la dah lo

No comments:

Post a Comment